اثر تعاملی حکمرانی خوب و رانت نفت بر امید به زندگی در ایران

زمینه و هدف: درآمدهای نفتی به‌عنوان بخش مهمی از درآمدهای دولت در اقتصاد وابسته به نفت ایران، نقش قابل‌توجهی در تامین مخارج بخش عمومی ازجمله بخش سلامت و بالتبع اثرگذاری بر برون‌داده‌های سلامت دارد. از طرفی، چگونگی استفاده و مدیریت درآمدهای نفتی عامل مهمی در نحوه این اثرگذاری می‌باشد. بر این اساس، هدف اصلی این مطالعه بررسی اثر تعاملی حکمرانی خوب و رانت نفت بر امید به زندگی در ایران بود. روش پژوهش: مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر با استفاده از داده‌های سری زمانی کشور ایران به بررسی رابطه تعادلی‌ کوتاه‌مدت و بلندمدت بین شاخص‌ برون‌داد سلامت، درآمد سرانه، رانت نفت، شاخص حکمرانی خوب و اثر متقاطع (تعاملی) حکمرانی خوب و رانت نفت طی دوره‌ی زمانی 2020-1985 پرداخته است. داده‌های مورداستفاده از پایگاه داده‌ای شاخص‌های توسعه جهانی متعلق به بانک جهانی و راهنمای ریسک بین‌المللی کشوری گردآوری شدند. هم‌چنین، برآورد مدل با استفاده از آزمون هم انباشتگی کرانه‌ها و روش خود رگرسیون با وقفه‌های توزیعی و تحلیل داده‌ها به کمک نرم‌افزار eviews 10 انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که در کوتاه‌مدت و بلندمدت افزایش رانت نفت، شاخص‌ برون‌داد سلامت را در کشور بهبود می‌بخشد. 1 درصد افزایش در سهم رانت نفت از تولید ناخالص داخلی، در بلند‌مدت و کوتاه‌مدت، امید به زندگی را در کشور، به ترتیب حدود 0/101و 0/668 درصد افزایش می‌دهد. اما اثر تعاملی رانت نفت و شاخص حکمرانی خوب در کوتاه‌مدت و بلندمدت با ضرایب 0/84 - و 0/515- ، منفی و معنی‌دار است؛ که نشان می‌دهد رانت نفت از طریق تضعیف شاخص‌های حکمرانی خوب به کاهش امید به زندگی منجر می‌شود. نتیجه‌‌گیری: بر اساس یافته‌های این مطالعه می‌توان گفت رانت نفت در ذات خود برای ارتقای سلامت در کشور مفید است؛ اما نحوه‌ی استفاده و مدیریت نادرست آن باعث می‌شود که بخش سلامت به‌خوبی از این نعمت بهره‌مند نشود و حتی این نعمت به نقمت تبدیل شود.

the interactive effect of good governance and oil rent on life expectancy in iran

background: oil revenues, as an important part of the government's revenues in iran's oil-dependent economy, play an important role in providing public sector expenditures, including the health sector and consequently have an impact on health outputs. on the other hand, the way of using and managing oil revenues is an important factor in the way of this effect. therefore, the main purpose of this study was to investigate the interactive effect of good governance and oil rent on life expectancy in iran. methods: the present descriptive-analytical study investigated the short-term and long-term equilibrium relationship between health output index, per capita income, oil rent, good governance index, and the cross (interactive) effect of good governance and oil rent from 1985 to 2020 using the time series data of iran. the data used were collected from world bank global development indicators database and international country risk guide. also, model estimation was conducted using and autoregressive distributed lag and data analysis was performed using eviews 10 software. results: the results show that in the short and long term, the increase in oil rent improves the health output index in the country. one percent increase in the share of oil rent from gross domestic product (gdp), in the long and short term, increases the life expectancy in the country by about 0.101 and 0.668 percent, respectively. however, the interactive effect of oil rent and good governance index in the short and long term is negative and significant with coefficients of - 0.084 and - 0.515; which shows that oil rent leads to a decrease in life expectancy by weakening good governance indicators. conclusions: based on the findings of this study, it can be said that oil rent is inherently useful in promoting health in the country; but its improper use and management causes the health sector to not benefit from it and even become a loss.