ابعاد و چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطی پاندمی کووید-19 و تاثیر آن بر سلامت و رفاه: یک مرور حیطه‌ای

زمینه و هدف: کووید-19 علاوه بر اینکه مسئول مرگ­ومیر و ابتلای میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا بود، زمینه­ساز ایجاد طیفی از چالش­های مختلف اجتماعی، اقتصادی، محیطی و سلامت روان نیز شد. این مطالعه باهدف بررسی ابعاد، چالش­ها و تاثیرات مختلف این پاندمی در حوزه­های پیش­گفت انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر با روش مرور حیطه‌ای در سال 1401 انجام شد. تمامی مقالات منتشرشده در زمینه‌ی ابعاد پیش‌گفت و از ابتدای 2020 تا پایان ماه آوریل سال 2022 مورد جستجو قرار گرفت. جستجوها در پایگاه‌های اطلاعاتی داده­ای انگلیسی‌زبان شامل medline از طریق درگاه pubmed، scopus، web of sciences و همچنین جستجوی دستی در پایگاه‌های فارسی‌زبان sid و magiran، صورت گرفته و پس از بررسی متون خاکستری و دستی درنهایت 84 مقاله نهایی انتخاب شد. داده­ها با استفاده از روش تحلیل محتوایی و با استفاده از «چارچوب تعیین‌کننده‌های ساختاری و حد واسط عوامل تعیین‌کننده سلامت» سازمان بهداشت جهانی تحلیل و طبقه‌بندی گردید. یافته­ها: مواردی مانند کاهش تولید ناخالص ملی، عدم تعادل عرضه و تقاضا، نیاز فوری بر تقویت نظام­های حمایتی اجتماعی، افزایش نابرابری، کاهش حقوق اجتماعی زنان و کودکان و کاهش دسترسی به خدمات سلامت در زمره‌ی عوامل ساختاری و مواردی مانند خسارت­های گردشگری، کاهش رفاه ذهنی، افزایش تحریک‌پذیری، عصبانیت و تنش، ترس از کووید-19 در سالمندان و قرارگرفتن در معرض طیف مشکلات روانی در زمره‌ی عوامل تعیین‌کننده حد واسط قرار گرفتند که منجر به تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم در عدالت، سلامت و بهزیستی جوامع شده­اند. نتیجه‌­گیری: پاندمی کووید-19 و اقدامات متعاقب دولت­ها مانند قرنطینه­های سراسری و ایجاد محدودیت­های متعدد، منجر به وجود آمدن طیف وسیعی از اثرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی بر جوامع شده است. کشورها نیازمند اقدامات موثر و گسترده در قالب این عوامل تعیین‌کننده برای رهایی از آثار منفی شیوع این بیماری بر سلامت و بهزیستی مردم خود در بلند‌مدت هستند.

dimensions and socio-economic and environmental challenges of the covid-19 pandemic and its impact on health and well-being: a scoping review

background: in addition to being responsible for the death and infection of millions of people around the world, covid-19 also created a range of social, economic, environmental, and mental health challenges. this study was conducted with the aim of investigating various dimensions, challenges, and effects of the pandemic in the aforementioned areas. methods: the present scoping review was conducted in 2022. all published articles in the field of aforementioned dimensions were searched from the beginning of 2020 to the end of april 2022. searches were made in english language databases including medline through pubmed, scopus, web of sciences and also manual search in persian language databases including sid and magiran. after reviewing gray and manual texts, finally 84 final articles were selected. the data were analyzed and classified using the content analysis method using the framework of structural and intermediate determinants of health of the world health organization. results: cases such as the reduction of the gross national product, the imbalance of supply and demand, the urgent need to strengthen social protection systems, the increase in inequality, the reduction of the social rights of women and children, and the reduction of access to health services are among structural factors and cases such as tourism damages, decrease in mental well-being, increase in irritability, anger and tension, fear of covid-19 in the elderly and exposure to the spectrum of mental problems were among the intermediate determinant factors that have led to direct and indirect effects on the justice, health, and well-being of societies. conclusion: the covid-19 pandemic and the subsequent actions of the governments, such as nationwide quarantines and the creation of numerous restrictions, have led to a wide range of social, economic and environmental effects on societies. countries need effective and extensive measures in determinant factors to get rid of the negative effects of the spread of this disease on the health and well-being of people in the long run.