رتبه‌بندی استان‌های ایران ازلحاظ دسترسی به شاخص‌های بهداشتی و درمانی: با تاکید بر استان یزد

زمینه و هدف: رتبه‌بندی استان‌ها از منظر دسترسی به خدمات بهداشت و درمان، امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر به‌منظور شناسایی پتانسیل‌ها و نقاط ضعف و تخصیص منصفانه بودجه‌های وزارت بهداشت و درمان را فراهم می‌نماید. لذا مطالعه حاضر باهدف رتبه‌بندی استان‌های کشور و نیز بررسی جایگاه استان یزد از منظر دسترسی به شاخص‌های بخش بهداشت و درمان انجام شد.روش پژوهش: مطالعه حاضر ازنظر هدف، از نوع کاربردی با ماهیت پیمایشی- توصیفی و ازنظر زمان مقطعی محسوب می‌شود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه استان‌های کشور است. داده‌های موردنیاز دسترسی به شاخص‌های بخش بهداشت و درمان بر اساس اطلاعات سالنامه‌ی آماری کشور در سال 1398 استخراج‌شده است. برای انجام بخش تحلیل از روش آنتروپی شانون و تاپسیس و نرم‌افزار های excel 2016 و topsis 2016 استفاده شد.یافته‌ها: روش وزن دهی آنتروپی نشان داد؛ شاخص آزمایشگاه تشخیص پزشکی و ژنتیک بالاترین وزن و مراکز توان‌بخشی کمترین وزن را به خود اختصاص داده اند. روش رتبه‌بندی تاپسیس نشان داد؛ استان یزد از منظر دسترسی به شاخص‌های بهداشت و درمان در جایگاه چهارم و استان‌های خراسان جنوبی و چهارمحال و بختیاری در رتبه‌های اول و دوم و استان آذربایجان غربی در رتبه آخر قرارگرفته‌اند.نتیجه‌گیری: شاخص‌های آزمایشگاه تشخیص پزشکی و ژنتیک، داروساز، پزشک عمومی، مراکز اورژانس و تخت موسسات درمانی به ترتیب دارای بیشترین وزن‌ها و بیشترین تاثیر در رتبه‌بندی استان‌ها از منظر دسترسی به شاخص‌های بهداشت و درمان هستند. لذا به برنامه‌ریزان و مسئولان بخش بهداشت و درمان پیشنهاد می‌شود، جهت رشد رتبه‌بندی و کاهش نابرابری‌ها، اولویت‌ها را با توجه به میزان برخورداری استان‌های کشور از شاخص‌های ذکرشده تعیین نمایند.

ranking iranian provinces in terms of access to healthcare indicators with emphasis on yazd province

background: ranking provinces in terms of access to healthcare services facilitates a more accurate planning in order to identify the potential and weaknesses and fair allocation of the budgets of the ministry of health. therefore, the present study is carried out with the aim of ranking the provinces of the country and also investigating the position of yazd province in terms of access to the indicators of the health sector.methods: in terms of purpose, the present study is considered to be of an applied type with a survey-descriptive nature, and cross-sectional, in terms of time. the statistical population included all provinces of yazd. the data which is required to access indicators of the health and treatment sector were extracted based on the information of the country’s statistical yearbook in 2018. shannon and topsis entropy method and excel 2016 and topsis 2016 software were used to perform the analysis.results: entropy weighting method showed that medical diagnosis laboratory and genetic index had the highest weight and rehabilitation centers had the lowest weight.topsis ranking method showed that regarding access to healthcare indicators, yazd province was in the fourth place, and south khorasan, and chaharmahal and bakhtiari provinces were in the first and second places. west azarbaijan province came in last place.conclusion: laboratory indicators of medical diagnosis and genetics, pharmacists, general practitioners, emergency centers and beds in medical institutions respectively have the highest weights and effects in the ranking of provinces from regarding access to health and treatment indicators. therefore, it is suggested to the planners and officials of the health and treatment sector to determine the priorities according to the extent the provinces benefit the mentioned indicators. this is done in order to increase ranking and reduce the inequalities. in order to reduce imbalance, health policymakers and officials are recommended to consider the developmental rankings of the provinces while allocating resources.