ارزیابی نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه در مناطق تحت پوشش پزشک خانواده جنوب شرق ایران

زمینه و هدف: سلامت جامعه به بخش مراقبت‌های بهداشتی اولیه یک کشور بستگی دارد. در سال های اخیر نظام‌های سلامت به دنبال بررسی کیفیت خدمات ارائه‌شده هستند. لذا این پژوهش باهدف ارزیابی نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه با ابزار ارزیابی مراقبت‌های اولیه (primary care assessment tool: pcat) در مناطق تحت پوشش پزشک خانواده در جنوب شرق ایران انجام شد.روش پژوهش: پژوهش حاضر، مطالعه‌ای تحلیلی بود که به‌صورت مقطعی در سال 991398 بین دریافت‌کنندگان خدمات در مراکز بهداشتی درمانی مجری طرح پزشک خانواده در دانشگاه‌های علوم پزشکی کرمان، بم، جیرفت و رفسنجان با 330 نمونه انجام شد. روش نمونه‌گیری در این پژوهش به‌صورت چندمرحله‌ای بود. ابزار مورد استفاده در این مطالعه (pcat)، بر اساس اصول مراقبت اولیه تهیه شده است و به عنوان ابزاری برای ارزیابی مراقبت اولیه به کار می‌رود. تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون‌ کروسکال والیس در نرم افزار spss 19 انجام شد.یافته‌ها: یافته‌های این مطالعه در 2 گروه بزرگسالان و کودکان با توجه به تقسیم‌بندی پرسشنامه بود. در بزرگسالان، بیشترین میانگین نمره در پرسشنامه در بُعد برخورد اول _بهره‌مندی در دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، برخورد اولدسترسی در بم، تداوم مراقبت در رفسنجان، هماهنگی در جیرفت، هماهنگی سیستم‌های اطلاعاتی در کرمان، جامعیت خدمات موجود در بم، جامعیت خدمات ارائه‌شده در رفسنجان، مراقبت خانواده‌مدار در کرمان، مراقبت جامعه نگر در کرمان و جنبه‌های فرهنگی مراقبت در رفسنجان بود. اختلاف بین میانگین نمره در بُعد برخورد اول بهره‌مندی و بعد جامعیت خدمات موجود در دانشگاه‌ها معنی‌دار بود (0/05 >p ). در کودکان نیز بیشترین میانگین نمره در پرسشنامه در بُعد برخورد اول _بهره‌مندی در دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، برخورد اولدسترسی در جیرفت، تداوم مراقبت در رفسنجان، هماهنگی در رفسنجان، هماهنگی سیستم‌های اطلاعاتی در کرمان، جامعیت خدمات موجود در رفسنجان، جامعیت خدمات ارائه‌شده در کرمان، مراقبت خانواده‌مدار در کرمان، مراقبت جامعه نگر در کرمان و جنبه‌های فرهنگی مراقبت در جیرفت بود. اختلاف بین میانگین نمره در ابعاد برخورد اول _بهره‌مندی، هماهنگی، هماهنگی سیستم‌های اطلاعاتی، جامعیت خدمات موجود، جامعیت خدمات ارائه‌شده، مراقبت خانواده‌مدار در بین دانشگاه‌ها معنی‌دار بود (0/05 >p ).نتیجه‌گیری: در مطالعه حاضر جنبه‌های مختلف مراقبت‌های اولیه در مناطق تحت پوشش پزشک خانواده در جنوب شرق ایران از وضعیت نسبتاً خوبی برخوردار بودند. تفاوت میانگین نمره ابعاد مراقبت‌های اولیه در دانشگاه‌های موردمطالعه نشان داد اگرچه ساختارهای فیزیکی و سخت‌افزار اولیه استقرار برنامه پزشک خانواده مهیا هست ولی نیاز است تسهیلات و امکانات لازم جهت تداوم و ارتقای کیفیت خدمات ارائه‌شده نیز فراهم گردد.

Assessment of Primary Healthcare System in Areas Covered by Family Physician Project in Southeastern Iran

Background: Community #39;s health depends on the primary healthcare sector of a country. In recent years, health systems have sought to assess the quality of services provided. Therefore, this study was conducted to evaluate the primary health care system with the Primary Care Assessment Tool (PCAT) in areas covered by the family physician in southeastern Iran.Methods: This was a descriptiveanalytical study conducted crosssectionally. It was performed on 330 recipients of services in health centers implementing the family physician project at Kerman, Bam, Jiroft and Rafsanjan Universities of Medical Sciences. The sampling method in this study was multistage. The instrument used in this study (PCAT) was based on the principles of primary care and is used as a tool to evaluate primary care. Data were analyzed using KruskalWallis test in the SPSS 19 software.Results: The findings of this study were in 2 groups of adults and children according to the categorization of the questionnaire. Regarding adults, the highest average score of the questionnaire was related to first encounter utilization in Jiroft University of Medical Sciences, first encounter access in Bam University, continuity of care in Rafsanjan University, coordination in Jiroft University, coordination of information systems in Kerman, comprehensiveness of services available in Bam, comprehensiveness of services provided in Rafsanjan #39;s familyoriented care in Kerman, communityoriented care in Kerman, and cultural aspects of care in Rafsanjan University of Medical Sciences. The difference between the average score in the dimension of the first encounter utilization and the dimension of comprehensiveness of the services available in universities was significant (p < 0.05). In children, the highest average score was in the questionnaire is in the dimension of first encounter utilization in Jiroft University of Medical Sciences, first encounter access in Jiroft University, continuity of care in Rafsanjan University, coordination in Rafsanjan University, coordination of information systems in Kerman, comprehensiveness of services available in Rafsanjan. The comprehensiveness of services provided in Kerman, familyoriented care in Kerman, communityoriented care in Kerman, and cultural aspects of care in Jiroft University of Medical Sciences. The difference between the average score in the dimensions of the first encounter utilization, coordination, coordination of information systems, comprehensiveness of available services, comprehensiveness of provided services, familyoriented care among universities was significant (p < 0.05).Conclusion: The present study demonstrated that various aspects of primary care in the areas covered by the family physician project in southeastern Iran had a relatively satisfactory status. The difference in the mean score of primary care in the studied universities shows that although the basic physical structures and hardware of the family physician program are available, it is crucial to provide the necessary facilities to maintain and improve the quality of services provided.