مطالعۀ تطبیقی شاخص‌های رشد جمعیتی شهرها در ایران و حوزه‌های مشترکِ جغرافیایی با آن

در این مطالعۀ تطبیقی سعی شده است تا جمعیت و تعدادی از شاخص‌های مرتبط با آن در سطح جهان و قاره‌ای با شاخص‌های جمعیتی و موقعیت کشور ایران مقایسه شوند. این مطالعۀ توصیفی‌ - تحلیلی با استفاده از طیفی وسیع از منابع مانند کتاب، مقاله، گزارش پژوهشی و اسناد مربوط انجام شده است. با توجه به هدف پژوهش، چشم‌انداز جمعیتی کشور با بررسی متغیرهایی از جمله نرخ موالید - مرگ‏ومیر، ساختار سنی، باروری و مهاجرت، با استفاده از آزمون‌های تی و کای دو، در کنار داده‌های آماری سایر کشورها ارزیابی شد. علاوه بر این، نرخ رشد جمعیت در کشور و همچنین، اروپا، آسیا و آمریکا بررسی شد و سطح همخوانی بین این نرخ‌های رشد تجزیه‏وتحلیل ‌شد. با مقایسۀ میزان شهرنشینی کشور در شصت سال گذشته، روند صعودی ثابتی در نرخ شهرنشینی کشور مشاهده می‌شود که از 31.4 درصد در سال 1335 به 74 درصد در سال 1395 رسیده است. هرچند افزایش نسبت شهرنشینی از جملۀ شاخص‌های توسعه محسوب می‌شود، در ایران افزایش جمعیت شهری عمدتاً در چند کلان‌شهر بزرگ و از جمله شهر تهران اتفاق افتاده است. انتظار می‌رود در سال‌های آتی بر تراکم جمعیت کلان‌شهرها افزوده شود. رشد نامتوازن جمعیت و تراکم آن در تهران و چند کلان‌شهر دیگر یکی از مشکلات بزرگی است که در آینده نیز ادامه خواهد داشت؛ بنابراین، پیشنهاد می‌شود تمام برنامه‌ریزی‌های کلان کشور با هدف جلوگیری از رشد نامتوازن شهرها به ویژه شهر تهران ارائه شوند.

a comparative study of population growth indicators in iranian cities and their geographical neighbors

in this comparative study, an attempt has been made to compare the population and several related indicators at the global and continental levels with population indicators and the position of iran. this descriptive-analytical study used various sources such as books, articles, research reports, and related documents. the study evaluated the country’s population outlook by analyzing birth and death rates, fertility rates, age structure, and migration patterns. t-tests and chi-square tests were employed to examine these variables in comparison with statistical data from other countries. furthermore, population growth rates were compared between the country and continents such as europe, asia, and america, and the consistency among these rates was analyzed. while the country’s urbanization rate has shown a steady increase over the past sixty years, rising from 31.4% in 1956 to 74% in 2015, this growth has been primarily concentrated in a few large metropolitan areas, especially tehran. this trend is likely to persist, exacerbating the population density of metropolitan areas. the imbalanced growth of population and density, particularly in tehran and a few other major cities, poses a significant challenge. it is therefore recommended that all national planning efforts be focused on mitigating this imbalance.