تحلیل اثر اقتصاد نفت‌پایه، انتظارات و چرخۀ ادواری عرضه بر قیمت مسکن کلان‌شهرهای منتخب ایران (1379-1394)

مسکن یکی از نیازهای اساسی جوامع، کالایی فاقد جانشین و دارای نقش سرمایه‌ای تلقی می‌شود و بخش مسکن، یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد ملی در تمامی کشورهاست. ارتباط و پیوند گستردۀ این بخش با سایر بخش‌های اقتصاد، آن هم در یک اقتصاد نفت‌پایه، سبب شده است بازار مسکن ایران متاثر از تحولات اقتصاد کلان ناشی از نوسان درآمد نفتی باشد. این پژوهش براساس مبانی نظری، مدل و تاثیر عوامل کلیدی طرف عرضه و تقاضای مسکن را بر قیمت مسکن و تفاوت آن در کلان‌شهرهای تهران، اصفهان، مشهد و قم طی سال‌های 1379-1394 به کمک روش داده‌های تابلویی تصریح و تحلیل کرده است. پژوهش حاضر به‌طور خاص بر ویژگی‌ها و مولفه‌های یک اقتصاد نفتی، نقش محدودیت زمین شهری، انتظارات و چرخۀ عرضۀ مسکن تاکید می‌کند. نتایج حاصل از این پژوهش رابطۀ منفی میان شاخص محدودیت زمین و شاخص چرخۀ عرضۀ ادواری را با قیمت مسکن نشان می‌دهد؛ همچنین نتایج، حاکی از رابطۀ مثبت و معنادار بین شاخص انتظارات ناشی از تحولات مسکن شهر پیشتاز و رشد نقدینگی با قیمت مسکن در کلان‌شهرهای ایران است. مدلِ ارائه‌شده نه‌تنها در امر پیش‌بینی کاربرد دارد، برای ثبات‌بخشی به بازار مسکن در کشورهای نفتی نیز توصیه‌هایی را مطرح می‌کند. در یک اقتصاد نفتی اِعمال سیاست پاد‌چرخه‌ای در عرضۀ مسکن با ابزار مالیاتی و نرخ تسهیلات، تعهد به سیاست رشد پایین نقدینگی برای کنترل اثر نوسان‌های نفتی توام با تنظیم و انعطاف‌پذیری سیاست‌های زمین کلان‌شهری، به ثبات‌بخشی بازار مسکن کلان‌شهری در ایران کمک می‌کند.