تحلیل فضایی دسترسی به خدمات عمومی شهری با ﺗﺄکید بر مدیریت عوارض شهرداری (نمونه‌پژوهی تبریز)

روش منافع تامین عوارض شهرداری به دست دولت محلی گویای این است که افراد درصورت بهره‌مندى از خدمات دولت محلی، باید هزﻳﻨﮥ تولید و تدارک این خدمات را برعهده گیرند؛ در حالی که یکی از اشکال‌های وارد بر نظام مالی و درآمدی شهرداری‌ها این است که در شهرها، خدمات فراوانی وجود دارد که به‌طور یکسان دردسترس همه قرار نمی‌گیرد و توزیع آن در مناطق مختلف شهرداری یکسان نیست؛ بنابراین هدف اصلی مقاله تعیین استحقاق پرداخت عوارض شهرداری باتوجه به کیفیت دسترسی به خدمات است. این پژوهش براساس هدف در گروه پژوهش‌های کاربردی قرار می‌‌گیرد و ماهیت توصیفی‌تحلیلی دارد و بر انجام مطالعه‌های اسنادی و کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی مبتنی است. در این پژوهش به‌طور گسترده از انواع توانمندی‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی، ازجمله جعبه‌ابزار تحلیل‌های فضایی و از آزمون‌های آماره فضایی، شامل آزمون‌های میانگین نزدیک‌ترین همسایه و خودهمبستگی فضایی موران، استفاده شده است. به‌منظور وزن‌دهی به شاخص‌ها و برای ارزش‌گذاری لایه‌ها از دو نوع وزن نسبی و عملکردی استفاده شده است و درنهایت، به‌منظور استفاده از نتایج علمی تحلیل‌های zonal در تفسیر نتایج آن، از روش شاخص ترکیبی توﺳﻌﮥ انسانی hdi استفاده شده است. نتایج دو آزمون آمار فضایی و نزدیک‌ترین فاصله همسایگی و آزمون خودهمبستگی فضایی موران نشان داد الگوی پراکنش فضایی خدمات عمومی به‌صورت خوشه‌ای و ناهمگون در سطح شهر بوده است؛ همچنین ﻧﺘﻴﺠﮥ بررسی‌ها نشان می‌دهد کیفیت دسترسی 75.5% مساحت شهر تبریز به خدمات عمومی در وضعیت محروم و به‌طورکامل محروم قرار دارد و این یعنی در بهره‌مندی از خدمات عمومی، عدالت فضایی برقرار نیست. باتوجه به سطوح دسترسی برای ﺗﺄمین مالی عادلاﻧﮥ خدمات عمومی، پیشنهاد می‌شود سطوح برخوردار در برابر سطوح محروم مالیات بیشتری بپردازند؛ زیرا آنها زمان و هزﻳﻨﮥ کمتری صرف جابه‌جایی و دسترسی به خدمات می‌کنند.