کاربرد ضمیر فاعلی در گونه فارسی گفتاری و نوشتاری معیار؛ مقایسه‌ای پیکره‌بنیاد

فارسی، زبانی ضمیرانداز است و حذف ضمیر در نقش فاعل را مجاز می‌شمارد. در این پژوهش کاربرد ضمیر فاعلی در دو گونه فارسی گفتاری و نوشتاری معیار با هم مقایسه شده است. داده‌های گفتار طبیعی فارسی از پیکره گفتاری هم‌بام، مصاحبه‌های تاریخ شفاهی (هاروارد و آرته‌باکس) و مذاکرات مجلس شورای اسلامی (دوره هشتم)، و داده‌های نوشتاری از پیکره وابستگی نحوی برگرفته شده است. با استفاده از روش‌های پیکره‌بنیاد، کاربرد ضمیر فاعلی در گفتار و نوشتار فارسی بررسی شد و نتایج به‌دست‌آمده از مقایسه آن‌ها نشان داد که به‌طورکلی میزان کاربرد ضمیر در این دو گونه اختلاف درخور توجهی با هم ندارد؛ اما در جمله‌های فاعل‌آغازیِ گونه گفتاری بیش از نیمی از ضمایر در نقش فاعل آمده که در گونه نوشتاری این تعداد برابر با یک‌سوم کل ضمیرها است. این امر نشان‌دهنده آن است که گویشور هنگام صحبت‌کردن در اکثر موارد از ضمیر فاعلی برای تاکید استفاده می‌کند. همچنین ضمیرهای اوّل‌شخص در هر دو گونه بیشتر از سایر ضمیرها به ‌کار برده شده‌ است که رابطه مستقیم بین میزان ظهور ضمیر فاعلی و موکدبودن آن را تایید می‌کند.

the use of subjective pronouns in spoken and written varieties of standard persian: a corpus-based comparison

persian is a pro-drop language and allows omission of subjective pronouns. in the present research the use of such pronouns in spoken and written varieties of standard persian is compared to each other. the data of spoken persian is gathered from hambam corpus of contemporary spoken persian, interviews of oral history projects (harvard and artebox), and the talks of iranian parliament (majlis). the data for the written variety is gathered from the persian syntactic dependency treebank. using corpus-based methods, the study showed that there is no prominent difference in using pronouns in the two varieties. it also indicated that more than half of the pronouns in the spoken persian emerged as subject; whereas it is no more than one third in the written variety. this means that while talking, the speaker uses subjective pronouns mostly to underscore the subject. the results of this research might be useful for persian word order studies, those of teaching persian to non-persians, and exploring discourse elements of spoken persian.