تحلیل سه داستان‌ فارسی معاصر در سبکِ جریان سیال ذهن براساس نظریه شناختی جهان‌های‌متن

نظریه جهان متن یکی از چارچوب‌های نظری در مطالعات شعرشناسی شناختی است که از رهگذر تحلیل ساختارهای مفهومی، زمینه مطالعه گفتمان ادبی را فراهم می‌آورد. مسئله اصلی پژوهش حاضر، تبیین برخی سازه‌های این نظریه یعنی عناصر جهان‌ساز و گزاره‌ها در سبک‌ِ جریان سیال ذهن در سه داستان فارسی معاصر باتوجّه‌به چارچوب نظری جهان متن است. به این منظور، بند آغازین متن به‌عنوان معرف سبک و تمرکزنما برگزیده شده و عناصر جهان‌ساز مشتمل بر زمان، مکان، شخصیت و ابژه‌های به‌کاررفته در آن و نیز گزاره‌های نقش‌گستر و جهان‌های فرعی تحلیل شده‌اند. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که میزان گزاره‌های نقش‌گستر کنش‌‌رویدادی که درواقع پِی‌رنگ‌گستر هستند بیشتر از گزاره‌های دیگر است و تمایل بیشتری به بازنمایی جهان متن ازطریق مکان‌های نامعلوم و اشخاص در زمانی نامعین دیده می‌شود. پرش زمانی و استفاده از افعال وجهی و ضمایر به‌جای اسامی خاص به‌طور فراگیر به‌چشم می‌خورد که این کاربرد تاییدی برنگارش غیرخطی رویدادهاست. جهان‌های فرعی در داستان‌های سیال ذهن بیشتر از نوع عبارت اشاره‌ای نسبت‌به جهان‌های فرعی نگرشی و معرفت‌شناختی است.

analysis of three contemporary persian stories in stream consciousness style based on the cognitive theory named text worlds theory

the text world theory is one of the theoretical frameworks in cognitive poetics studies which provides the context for the study of literary discourse through the analysis of conceptual structures. this theory was first presented by paul werth in 1999 and was mainly developed through the works of gavins and stockwell. the main problem of the current research is to explain some structures of this theory, i.e. world-building elements and propositions in the fluid style of the mind in three persian stories, according to text world theory.by analyzing and comparing three stories in the mentioned format. this research tries to show how the structures of this theory work in creating space and moving between the spaces of the narrative text. for this purpose, the world-building elements including time, place, character and objects used in it, as well as functional advancing propositions and sub-worlds were analyzed. the findings of this research indicate that amount of functional advancing proposition of action-event which are actually more extensive are more noticeable. the sub worlds in the stories in the style of stream of consciousness are more of the type diectic than the attitudinal and epistemic sub worlds.