بررسی شناختی صفات مرکب در کردی هورامی پاوه

در پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، نخست صفات مرکبِ کردی هورامی پاوه، از فرهنگ فارسی-کردی (سه‌جلدی) (مردوخ روحانی و دیگران، 1385) گردآوری شده‌اند؛ همچنین، یکی از نگارندگان که گویشور هورامی پاوه است، 25 صفت مرکب دیگر را بدان‌ها افزوده است. سپس این داده‌ها، در چارچوب صرف شناختی و براساس مدل پیشنهادی هماوند (2011) بررسی و روابط معنایی بین هسته و توصیفگر در آن‌ها برپایه سه عملکرد شناختی مقوله‌سازی، پیکربندی و مفهوم‌سازی مشخص شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تعداد نُه مقوله از یازده مقولۀ پیشنهادی هماوند (شامل صفاتی که در آن‌ها توصیفگر هدف یا مکان هسته را نشان می‌دهد یا فاقد ویژگی بیان‌شده توسط هسته است یا هسته نوع، ویژگی، اندازه، عملکرد، تمایل یا حرکت به‌سمتِ توصیفگر را نشان می‌دهد)، به‌علاوۀ چهار مقولۀ دیگر که در مدل پیشنهادی هماوند به آن‌ها اشاره‌ای نشده است (شامل صفاتی که در آن‌ها توصیفگر کمیت هسته، محدودۀ فعّالیت هسته، ویژگی هسته و تشابه هسته به چیزی رانشان می‌دهد) در صفات مرکب زبان کردی هورامی پاوه وجود دارند. درضمن، سه قلمرو درون‌طبقه‌ای و سه قلمرو برون‌طبقه‌ای و شش نوع تعبیر در این صفات قابل‌تشخیص است.

cognitive study of compound adjectives in hawrami kurdish of paveh

in this descriptive-analytic study, firstly, compound adjectives of hawrami kurdish of paveh gathered from persian-kurdish dictionary (mardukh ruhani et al., (3 vols.), 2006), along with 25 others added by one of the authors who is the speaker of hawrami kurdish of paveh. then, the data were examined based on cognitive linguistics and hamawand’s (2011) model of cognitive morphology. the semantic relationship between the head and the modifier of these adjectives were analyzed based on three cognitive operations; categorization, configuration and conceptualization. the results indicated that nine out of twelve categories proposed by hamawand can be seen in hawrami kurdish of paveh (including adjectives in which modifier shows the goal, or place of the head, or doesn’t have the feature mentioned by the head, or adjectives whose head shows type, feature, size, activity, tendency, or moving toward the modifier). there are, also, four more categories which are not mentioned in hamawand’s model but exist in hawrami kurdish of paveh (including adjectives whose modifiers show the quantity, range, feature or resemblance of the head). there are also three inter-word-class- and three intra-word-class-domains and six construals in compound adjectives of hawrami kurdish of paveh.