مقایسۀ ساخت نحوی و ترتیب خطی مقوله‌های تصریفی فعل در زبان فارسی از منظر صرف توزیعی

پژوهش توصیفی - تحلیلی حاضر، جایگاه نحوی و جایگاه خطی مقوله‌های تصریفی در ترکیب‌های فعلی زبان فارسی را در چارچوب نظریۀ صرف توزیعیِ هله و مارانتز (1993) بررسی و مقایسه کرده است. ابتدا جایگاه سلسله‌مراتبی نحوی مقوله‌های صرفی در زبان فارسی براساس آنچه طالقانی (2008) پیشنهاد کرده و جایگاه خطی آن‌ها با استناد به روش پیشنهادی امبیک (2015) برای خطی‌شدن سازه‌ها، درنظر گرفته شده است؛ سپس از رهگذر فرایندهای پسانحوی مانند «حرکت روبه پایین» و «جابه‌جایی موضعی» در چارچوب رویکرد صرف توزیعی، به تبیین آن‌ها پرداخته شد. یافته‎های پژوهش بیان‎گر عدم انطباق بین ساخت نحوی و ساخت خطی مقوله‎های تصریفی در ترکیب‎های فعلی زبان فارسی است؛ همچنین در هر سه زمان گذشته، حال ساده و حال کامل و همچنین ترکیب فعلی با فعل وجهی، تکواژ «نفی» پس از بازنمونِ نحوی و پیش از درج واژه، «حرکت روبه پایین» به «فعل اصلی» و در برخی موارد به تکواژ «نمود» دارد. حرکت آن برای پیوستن به فعل اصلی از روی گره‌های «زمان» و «نمود» و برای پیوستن به گره «نمود» از روی گره «زمان» است. به‌طور کلّی تکواژ «نفی» نسبت به سایر تکواژها در دو ساخت نحوی و ساخت خطی از عدم انطباق بیشتری برخوردار است. این تکواژ در مرحلۀ پسانحوی برای پیوستن به «فعل اصلی» و در برخی موارد به «نمود» و «فعل کمکی» و سرانجام پیشوندشدن به آن‌ها «حرکت روبه پایین» دارد.

comparing syntactic structure and linear order of persian verbal inflectional categories within the framework of distributed morphology

the present descriptive-analytic article is aimed to study and compare the syntactic structure and linear order of persian verbal inflectional categories within the framework of distributed morphology (dm) (halle marantz, 1993). first we suppose the syntactic hierarchical position of functional categories and clause syntactic structure of persian to be what taleghani (2008) proposes. then based on the post syntactic operations such as, “lowering” and “local dislocation” and what embick (2015) proposes for linearization of constituents within the framework of dm, syntactic and linear position of verbal compounds in present, past and future tenses are compared. finally, any mismatches between the two structures are explained through the two post syntactic operations. research findings showed that “negation morpheme”, compared to other morphemes, mismatches much more in the syntactic and linear structures and requires more explanations in post syntactic component. it is concluded that this morpheme at post-syntactic component, lowers and prefixes mostly to vp and in some cases to aspect and auxiliary morphemes.