بررسی مفهوم سازی حرکت در افعال مرکب فارسی: رویکردی شناختی

حرکت به‎عنوان یکی از مفاهیم بنیادی در نظام شناختی بشر به گونه‎های مختلف در زبان‎ها بازنمایی می‎شود. پژوهش حاضر نحوه واژگانی‎شدگی فعل مرکب حرکتی در زبان فارسی را بررسی می‎کند. نوع پژوهش توﺻﯿﻔﯽ‎‎– ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ است که به چگونگی واژگانی‎شدگی در افعال مرکب حرکتی تشکیل‎شده از عنصر غیرفعلی (اسم، صفت یا قید) و همکرد (کردن، دادن، شدن، زدن، خوردن،رفتن، بردن، آمدن، کشیدن، و ...) براساس نظریه واژگانی‎شدگی تالمی (1985) می‎پردازد تا به میزان واژگانی‎شدگی این افعال در زبان فارسی که به دو گونه «مرکب واژگانی‎شده و مرکب تابع‎محور» تقسیم می‎شوند، دست یابد. ازاین‎رو، 100 فعل مرکب حرکتی مندرج در فرهنگ سخن (1381) جمع‎آوری و بررسی شدند. تحلیل‎ها نشان می‎دهد که واژگانی‎شدگی در مولفه‎های حرکت و شیوه از بسامد بیشتری برخوردار است. از نتایج دیگر، این است که اصل نظریه‎ اسلوبین (1960)، درخصوص تمایل سخنگویان زبان‎های فعل‎محور بر حذف‎ مسیر در جملات، درمورد زبان فارسی نیز صدق می کند. تالمی (2000ب) حضور شیوه و سبب را به طور هم‎زمان نفی می‎کند و زیر ساختی مجزا برای تعیین هریک به‎دست می‎دهد؛ اما حین بررسی با افعالی روبه‎رو شدیم که هم‎زمان شیوه و سبب را در فعل رمزگذاری می‎کنند.

conceptualization of motion in persian compound verbs: a cognitive approach

motion is considered as a fundamental concept in human cognitive system that could be represented in all languages differently. the present paper is going to explain that how lexicalization happens in motion compound verbs. this research is analytical descriptive, and is going to study the lexical meaning of the none-verbal elements and main verb elements such as (do, give, become, hit, eat, go, take, come, pull) according to talmy’s theory(1985) ,and to find the amount of lexicalization of these verbs in persian language which is divided into verb-framed and satellite-framed combined verbs. another aim is to show the semantic meaning between its constructions. thus, 100 combined verbs collected as non-head framed construction which consisted of mentioned verbs from fargang-e-sokhan (anvari,1381). the results indicate that lexicalization happens both in root and satellite. it also shows that the meaning components of each head framed construction causes that special satellite accompanied with the mentioned verbs, thus the more fertility in satellite, the more lexicalization. other results show that persian compound verbs are more satellite-framed than verb-framed. another result shows that according to slobin’s theory (1960), speakers of verb-based languages as persian languags languages tend to remove the component of path in sentences.