واج‌آرایی در زبان ترکی

پژوهش حاضر با استفاده از یک پیکره زبانی وسیع، الگوهای واج‌آرایی نظام آوایی زبان ترکی را بررسی کرده است. برای این منظور، در یک مطالعۀ آماری توزیع طبقات مختلف همخوان‎های ترکی در جایگاه‎های آغازه و پایانۀ هجا و همچنین آرایش این طبقات در‌ خوشه‌های همخوانی واقع در پایانۀ هجا در cvcc و مرز هجا در c.c بررسی شد. نتایج نشان داده است که همخوان‌های انفجاری و سایشی در جایگاه آغازه تمامی واکه‌ها فراوانی بیشینه دارند که این الگوی توزیعی با سلسله‌مراتب محدودیت‌های onset/x براساس مقیاس رسایی سلکرک هماهنگ است. درمقابل، نتایج مربوط به واج‌آرایی هجا برحسب عناصر ساختی پایانه در هجاهای cvc و cvcc نشان داد که همخوا‌ن‌های رسا نسبت به همخوان‌های انفجاری به هسته نزدیک‎تر هستند که این با پیش‌بینی‌های نظام سلسله‌مراتبی خانوادۀ محدودیت‌های coda/x* مغایر است؛ یافته‎های آماری مربوط به خوشه‌های همخوانی واقع در پایانۀ هجا در cvcc نشان داد که خوشة روانانفجاری فعّال‎ترین خوشة همخوانی پایانی است؛ بنابراین، توزیع واج‌ها براساس عناصر ساختی پایانی در cvcc توزیعی مطابق با اصل توالی رسایی با حداقل نشان‎داری واج‌آرایی است؛ امّا خوشه‌های همخوانی واقع در مرز هجا، برخلاف خوشه‌های پایانی، انواع مختلف همنشینی‎های واجی شامل دو عضو با طبقة طبیعی یکسان و یا دو عضو همانند را در بر می‌گیرد.

Phonotactics in the Turkish Language

The main purpose of this paper is to explore the phonotactic structure of the Turkish phonological system on the basis of an extensive Turkish linguistic corpus. In a descriptive study, the distribution of Turkish consonants in onset and coda positions as well as consonantal sequences across syllable boundary (in c.c) and coda clusters (in cvcc syllable were examined. Results showed that stops and affricates in syllable onset position are most frequent, which is in line with the hierarchy of sonority scale assumed by the constraint *ONSET/X (Selkirk, 1984). Furthermore, the study of sound sequences in various syllable structures revealed that sonorants are more frequent than stops in coda position (in cvc), and also closer to syllable head than stops in coda clusters (in cvcc). This finding contradicts the predictions assumed by the constraint *CODA/X. Further results indicated that the distribution of Turkish consonants in coda clusters (in cvcc) are in conformity with the Sonority Sequencing Principle with the least marked phonotactic structure. However, the distribution of consonants across syllable boundary (in c.c) involves various consonantal sequences including those which belong to the same or similar natural class of consonants.