ارتباط نمود دستوری و واژگانی در زبان فارسی: مطالعه‌ای از منظر رویکرد انباشتی

در نوشتار پیش رو ارتباط بین نمود دستوری و واژگانی برپایۀ رویکرد انباشتی در زبان فارسی معاصر با توجه به نمونه‌های گفتاری و نوشتاری بررسی شده است. داده‌ها مویّد آن است که در رویدادهای کنشی ارتباط یک‌به‌یک بین نمود دستوری و معنایی برقرار نیست. رویدادهای کنشی نامقیّد، غیر غائی هستند؛ حال‌آنکه رویدادهای مقیّد به‌لحاظ واژگانی مشخّصه‌های غائی/ غیر غائی دارند. عدم مطابقت نمود دستوری و واژگانی رویدادهای ایستا ازراه خوانش کامل یا ناقص نمود دستوری و غیر غائی‎بودن نمود واژگانی آن‎ها رقم می‌خورد. رویدادهای ایستای عادّی، نمود دستوری کامل/ ناقص و نمود واژگانی غیر غائی دارند، حال‌آنکه رخدادهای ایستای تحقّقی دارای نمود واژگانی غائی هستند. در رویدادهای غایت‎مند نیز ارتباط یک‌به‌یک بین نمود کامل و غائی و نمود ناقص و نمود واژگانی غیر غائی برقرار نیست. نمود دستوری کامل رویدادهای تحقّقی، نمود واژگانی غائی‌ دارند؛ همچنین صورت تداومی رویدادهای تحقّقی نشان‌دهندۀ نزدیک‎شدن به نقطۀ پایان و تحقّق عمل است. در رویدادهای تحقّقی استمراری نمود دستوری بر واژگانی تاثیر دارد و رویدادهای تحقّقی درجه‌پذیرِ نمود دستوری کامل، نمود واژگانی غائی/ غیر غائی دارند. نمود واژگانی رویدادها قابل پیش‌بینی نیست و ازراه مشخّصه‌های ذاتی فعل رقم نمی‌خورد، بلکه همۀ سازه‌های جمله در تعیین آن مشارکت دارند.

The Relationship between Grammatical and Lexical Aspects: a Study on the Compositional Theory

This article studies the relationship between grammatical and lexical aspects based on the compositional theory. The data of this study was collected from written and spoken contemporary Persian. The data indicates no onetoone correspondence between grammatical and lexical aspects. The unbound action events are atelic while the bound ones have telic/ atelic features. The mismatch between grammatical and lexical aspects of state propositions is based on perfect or progressive interpretation of grammatical aspect and atelic feature of lexical aspect. The normal stative happenings have perfect/ progressive grammatical and atelic lexical aspects while the achievement state sentences have telic aspects. There is no onetoone correspondence between perfect and telic aspects as well as progressive and atelic aspects in accomplishment propositions. The perfect grammatical aspects of accomplishment propositions have telic features. The durative accomplishment events show approaching to the endpoint. The grammatical aspects have an influence on lexical aspects in these events. Perfect grammatical aspects of scalar accomplishment events possess telic/ atelic lexical aspects. The lexical aspect of events is not predictable and it is not determined through inherent features of verbs, but all constituents have an effect on specifying it.