زمان-وجه-نمود در گویش کردی خزلی

هدف نوشتار پیش رو توصیف، تبیین و بررسی نظام زمان، وجه و نمود در گویش خزلی از خانواده‌ کردی جنوبی است. داده‌های پژوهش از بررسی فایل های صوتی به صورت پیکره ای، مصاحبه های هدایت شده و یادداشت های آوانویسی شده از گویشوران بومی روستاهای بخش کارزان در استان ایلام طی سال های 1397 تا 1398 گردآوری شده اند. به مانند بیشتر زبان‌های جهان، مقوله های زمان، وجه و نمود در این گونه‌ زبانی نیز درهم تنیدگی و هم پوشانی ساختاری دارند؛ بنابراین، به‌مثابه‌ مقوله ای با عنوان زمان–وجه نمود بررسی شدند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در کردی خزلی زمان دستوری آینده هیچ گونه بازنمایی صرفی ندارد و تشخیص مفهوم این زمان تنها از راه قیدهای زمان آینده یا موقعیت بافتی ممکن است؛ افزون بر این، در گویش یادشده دو زمان گذشته و حال و پنج نمود تام، ناقص استمراری، ناقص غیر استمراری، کامل و ناکامل و پنج وجه اخباری، اخباری تاکیدی، التزامی، امری و شرطی آرزویی بازنمایی می شوند که از برآیند آن ها پانزده ساخت «زمان– وجه نمود»ی به دست می آید. از این پانزده ساخت، چهار ساخت در زمان حال و یازده ساخت در زمان گذشته است. تمامی پانزده مورد ساخت فاعلی مفعولی دارند.

The tense-aspect-mood in Khezeli Kurdish

The purpose of this study is to describe tense, aspect, and mood in Khezeli a member of the SouthWestern Iranian languages family. The data was retrieved from a corpus of audio files and transcribed notes gathered from native speakers living in Karezan district of Ilam province. Like many languages, in Khezeli, the tense, mood, and aspect categories are coded fusionally. Thus, these three categories were investigated as one category called tenseaspectmood category. The results showed that the future tense is not coded in this dialect. As a result, the context and time adverbials are the only devices to differentiate the future tense from the present tense. In addition, the past and present tenses as well as five aspects are inflectionally coded: perfective, progressive imperfective, nonprogressive imperfective, perfect and nonperfect aspects. Khezeli also consists of five moods: indicative, indicative/injunctive, subjunctive, imperative, conditional/optative. It was revealed that perfect/nonperfect and perfective/nonperfect dichotomies are not the same in Khezeli; because, perfect/imperfective and nonperfect/perfective aspects can cooccur in this dialect. On the whole, Khezeli consists of 15 tenseaspectmood categories. Four of them are in the present tense and the remaining eleven are in the past tense. All of the categories have subjectobject case marking system.