رویکردی کمینه‌گرا به تعیین جایگاه ساختاری عنصر پرسشی آیا در فارسی

نوشتار پیش رو کوشیده است تا در چارچوب برنامه‌ کمینه‌گرا (چامسکی، 1995 و 2001)، جایگاه ساختاری عنصر پرسشی آیا را در زبان فارسی تبیین نماید. بدین منظور، نخست به ردّ این فرضیه پرداخته شده است که عنصر پرسشی آیا در این زبان در جایگاه هسته‌ گروه متمّم‌نما در ساخت سلسه‌مراتبی جمله قرار دارد (لطفی، 2000 و 2003)؛ سپس، از شواهدی همچون رفتار توزیعی متفاوت عنصر آیا در مقایسه با سایر عناصر نمودنما، کاربرد هم زمان آیا با این عناصر، جایگاه ساختاری گروه نفی و نیز تعامل وجه با نمود درراستای ردّ فرضیه‌ای بهره گرفته می‌شود که گروه نمود را به‌مثابه‌ فرافکن بیشینه‌ دربرگیرنده‌ عنصر پرسشی آیا قلمداد کرده است (رقیب‌دوست، 1993). در ادامه، پیشنهاد می‌شود که عنصر پرسشی آیا با فرایند ادغام بیرونی، در جایگاه هسته‌ گروه پرسشی قرار ‌گیرد تا ضمن بازبینی مشخّصه‌ ارزش‌گذاری‌نشده‌ [پرسشی] موجود بر روی این هسته و همچنین برآورده‌ساختن ملزومات ترتیب خطّی زبان فارسی، خوانش پرسشی جمله را نیز فراهم نماید.

A Minimalist Approach to the Syntactic Position of the Q-Particle ‘aya’ in Persian

The present paper aims to determine the position of the Qparticle ‘aya’ in Persian within the Minimalist framework (e.g. Chomsky, 1995, 2001). To this end, first, evidence is provided against the idea that the Qparticle ‘aya’ is in the head of the Complementizer Phrase (CP) (Lotfi, 2000; 2003). Then, the paper employs some pieces of evidence including the different distributional behavior of ‘aya’ compared to the mood markers, their cooccurrence in the sentence, the hierarchical position of the negation marker as well as the interaction of the modality and mood to argue against the hypothesis that assigns ‘aya’ to the Mood Phrase (MoodP) (Raghibdoust, 1993). Following that, it is proposed that ‘aya’ is placed, by external merge, in the head of the Interrogative Phrase (IntP), aiming to check and value the unvalued [Q] feature on this head, satisfy the requirements of the linear order of Persian, and derive the interrogative interpretation of the clause.