بررسی مقوله فعل ازدیدگاه سرنمونی و براساس معیارهای معنایی گیون: هر فعل یک مقوله

نظریه سرنمون با نگاهی شناختی تعریف نوینی از مقوله‌ و اعضای آن ارائه کرده است. در این نظریه، سرنمون‌ها روشن‌ترین اعضای هر مقوله هستند که نسبت به بقیه اعضا مرکزی‌ترند و دیگر اعضا درجاتی از مشخّصه‌های سرنمونی را از خود نشان می‌دهند. گیون ازجمله زبان شناسانی است که مقوله‌های زبانی را براساس این نظریه تعریف کرده است. در پژوهش حاضر (77) فعل براساس معیار‌های معنایی گیون در تعیین فعل سرنمون در دسته‌های سرنمون، غیر سرنمون و حاشیه‌ای طبقه‌بندی شدند. داده‌های فعلی از کتاب واژگان پایه فارسی از زبان کودکان ایرانی و مثال‌های ارائه شده گیون به دست آمدند؛ افزون بر این، نگارندگان ‌با استفاده از ارزش‌گذاری معیارهای معنایی به ترسیم فضایی فعل‌های مختلف پرداختند. ترسیم‌های فضایی امکان مقایسه دقیق‌تر و ملموس‌تر فعل‌ها را ازنظر سرنمونی فراهم می‌آورند. درپایان، ترسیم‌های فضایی فعل دادن به مثابه یک فعل سرنمون در بافت‌های مختلف ارائه شد. بررسی و مقایسه ترسیم‌های فضایی متنوّع فعل دادن نشان دادند نمی‌توان فعلی را به طور مطلق سرنمونی دانست، زیرا شرکت‌کننده‌ها با درجات انتزاع مختلف جایگاه فعل را در هر معیار تغییر می‌دهند. براساس این، می‌توان هر فعل را مقوله ای دانست که اعضای بی‌شمار آن بافت‌هایی هستند که فعل در آن‌ها ظاهر می‌شود و این شرکت‌کننده‌های فعل هستند که می‌توانند در هر معیار فعل را سرنمون کنند یا از سرنمون دور کنند.

The Category of Verb from Prototypical Point of View on the Basis of Givon’s Semantic Criteria: Each Verb as a Category

Prototype theory inspired by cognitive framework has offered a new definition of categories and their members. According to the prototype theory “prototypes” are the best examples of each category and are more central than the other members, while less prototypical and peripheral members show less features of the category. Givon, a functional linguist, has used prototype theory to define linguistic categories. 77 verbs have been classified into prototype, less prototype and peripheral verbs based on Givon’s semantic criteria. The verbs have been driven from “Persian core vocabulary based on Iranian children” and examples offered by Givon (2001: 52). Moreover, the authors of the present study have attempted to draw spatial images of verbs by means of giving numerical values to each criterion. This method gives a holistic picture of each verb based on semantic criteria. Thus, different prototypical verbs can be compared with each other in a more concrete way. Finally, various spatial drawings of verb “give” as a prototype verb in different contexts have been presented. The comparisons of spatial drawings of “give” showed that a verb cannot be called absolutely prototype, because the status of a verb in each criteria is determined by its participants. The consequence is that each verb is a category by itself with infinite members. The members are the contexts in which a verb appears and “participants” are the ones which in each criterion close a verb to prototype or not.