نمود واژگانی در زبان فارسی: مطالعه‌ای بر‌پایۀ رویکرد سنجه‌ای

در نوشتار پیش رو نمود واژگانی فعل در زبان فارسی معاصر بر پایۀ داده های استخراج شده از فرهنگ بزرگ سخن (انوری، 1386) از راه مولّفۀ نمودی [± سنجه ای] مطالعه شد. رویکردهای سنّتی به علّت استفاده نکردن از مولّفه های نمودی دو ارزشی کافی، نمی توانند رویداد های نمودی متفاوت را تبیین و از یکدیگر متمایز کنند. تحلیل نمونه های زبان فارسی نشان داد که رویکرد سنجه ای به کمک مشخّصه های سنّتی [± تداوم]، [± پویایی] و [± غایی] دسته بندی جامع تر و تبیین روشن تری از افعال و رویدادها در زبان فارسی ارائه می دهد. رویکرد های سنّتی نمی توانند افعال تحقّقی درجه ای که رفتار دوگانه [+ غایی] و [ غایی] دارند را تبیین کنند. بر اساس رویکرد سنجه ای، افعال و رویدادهای زبان فارسی به دو مقولۀ غیر سنجه ای (تک رویدادی و کنشی) و سنجه ای (باز و بسته) دسته‌بندی می شوند. افعال غیر سنجه ای کنشی و تک رویدادی به ترتیب مشخّصه های تداومی و لحظه ای را نشان می دهند. افعال سنجه ای باز، مشخّصۀ غایی دوگانه دارند، حال آنکه افعال سنجه ای بسته، مشخّصۀ غایی دارند و به دو گروه دونقطه ای و چندنقطه ای تقسیم می شوند. افعال سنجه ای دونقطه ای و چندنقطه ای با مولّفۀ [± لحظه ای] از یکدیگر متمایز می شوند. افعال سنجه ای بسته دونقطه ای، بیان گر تغییر لحظه ای هستند، حال آنکه افعال سنجه ای بسته چندنقطه ای تغییر تداومی را تا نقطۀ پایان نشان می دهند.

Lexical Aspect in Persian: A Study based on Scalar Theory

The lexical aspect of contemporary Persian was studied in this article. The data which were extracted from Farhangibuzurgisoxan (Anvari, 2007) were investigated based on scalar approach. The traditional theories cannot differentiate and explain various aspectual events because of inadequate binary aspectual features. The investigation of data showed that scalar theory along with traditional features like [± duration], [± dynamicity], and [± telicity] provides a more comprehensive aspectual classification and clearer explanation of Persian verbs and events. The traditional theories cannot account for verbs of degree achievements which have the dual [+ telic] and [ telic] aspectual behavior. By following the scalar approach, Persian verbs are classified into scalar (open and closed) and nonscalar (semelfactive and activity) categories. The nonscalar activity and semelfactive verbs are respectively durative and punctual events. The open scalar verbs show the dual telicity whereas the closed ones have [+ telic] feature. The closed scalar verbs are classified into twopoint scalar and multipoint scalar events. These two categories differ from each other based on the [± durative] feature. The twopoint scalar verbs show punctual changes while the multipoint scalar ones undergo durative changes to achieve the endpoint.