رابطۀ دستوری‌شدگی و بینافردیت در تعیین منشا افعال کمکی وجه‌نما

نوشتار پیش رو نقش مفاهیم دستوری‌شدگی و بینافردیت را در تعیین سرچشمه دسته‌ای افعال کمکی در زبان‌های ایرانی بررسی کرده است. عناصر مورد نظر براساس رویکرد ناتس (2005 و پس از آن) مسئول انتقال نقش‌های وجه‌نمای الزام تکلیفی، امکان معرفتی و الزام پویا هستند که در اینجا به منظور سهولت ارجاع، معادل بایستن درنظر گرفته شده‌اند. برمبنای رویکرد سنّتی دستوری‌شدگی این عناصر باید از افعال واژگانی مشتق شده باشند. درحالی که براساس نظریۀ بینافردیت افعالی با معنای ارادی، ریشه در مفاهیم وجه‌نما و مقوله های هم رده با آن دارند. هردو مفهوم دستوری‌شدگی سنّتی و این خوانش از بینافردیت یک‌سویه‌ و در بسیاری از موارد تاییدکنندۀ مسیر تاریخی شکل‌گیریِ افعال کمکیِ وجه‌نما هستند؛ امّا در گونه‌های کهنگی، وفسی، تاتی و سمنانی که افعال کمکی وجه‌نمای معادل بایستن هم‌ریشه با فعل ارادیِ معادل خواستن در این زبان‌ها هستند، اکتفا به دستوری‌شدگی منجر به نقض بینافردیت و بالعکس، دنبال کردن رویکرد بینافردیت، باعث تخطّی از مسیر دستوری‌شدگی سنّتی می‌شود. در پژوهش حاضر، پیشنهاد می‌شود که این افعال کمکی هیچ‌یک ریشه در افعال ارادی در این زبان‌ها ندارند؛ بلکه درعوض، هردو گروه، به طور موازی از عنصر سومی در ایرانی باستان مشتق شده‌اند.

The Relation between Grammaticalization and Intersubjectification in Designating the Genesis of Modal Auxiliaries

This paper considers role of grammaticalization and intersubjectification in determining the origin of some modal auxiliaries in Iranian languages. These auxiliaries, based on Nuyts (2005 and further) express deontic necessity, epistemic possibility, participantinherent necessity, participantimposed necessity, and situational necessity, which for the ease of access are considered as equivalences to ‘bAjest{n’ (must). Based on the traditional definition of grammaticalization, one might expect these auxiliaries, the same as other auxiliaries to be developed from lexical verbs. However, following this path might violate what Traugott and Dasher (2002), Traugott (1989, 1995 and 2010) and also Byloo and Nuyts (2014) have in mind by (inter) subjectification, where volitional verbs are evolved from modal notions and the related concepts. Both traditional definition of grammaticalization and this reading of intersubjectification are unidirectional and predominantly verify the diachronic path of evolving such modal from volitional verbs. Even though, data from four languages, including Kahangi, Vafsi, Tati, and Semnani, where the modals meaning ‘must’ have the same roots with the volitional verbs meaning ‘want’, being limited to grammaticalization might violate intersubjectification and vice versa, following intersubjectification might exclude grammaticalization. Therefore, here we suggest that these auxiliaries are not developed from the volitional verbs in these; yet, both groups have been simultaneously evolved from a third element in Old Iranian.