سلسله‌مراتب قرض‌گیری زبان ‌ترکی‌ آذربایجانی از زبان فارسی

پژوهش حاضر سلسله مراتب قرض گیری زبان ترکی آذربایجانی از زبان فارسی را مطالعه کرده است. داده ها به شیوۀ کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. بخش عمدۀ داده ها را تعاملات زبانی گویشوران ترکی آذربایجانی مناطق مرکزی استان اردبیل تشکیل می دهد. تحلیل داده ها نشان می دهد که گویشوران ترکی آذربایجانی افزون بر الگوهای جملات مرکّب زبان خود، با قرض گیری تکواژهای دستوری از الگوهای جملات مرکّب زبان فارسی نیز در پاره گفتارهای خود استفاده می کنند؛ همچنین گروه های اضافه و ملکی فارسی فراوانی به صورت ترکیب های قرضی در ترکی آذربایجانی به کار می روند، امّا هنوز ساخت اضافه و ملکی فارسی به‌صورت یک وام الگو به ترکی آذربایجانی وارد نشده است. گروه های حرف اضافه و پسوند – تر زبان فارسی نیز به مثابۀ عناصر رمزگردانی شده در گفتار دوزبانه ها نقش آفرینی می کنند و با توجّه به معیار تمایز قرض گیری از رمزگردانی، نمی توان آن ها را عناصر قرضی درنظر گرفت. ارزیابی نتایج پژوهش در چارچوب سلسله مراتب تغییرات حاصل از تماس زبانی و پیشرفت همگرایی استولز و استولز (1996) نشان می د هد که الگوی پیوند بندهای جملات مرکّب ناهم پایۀ زبان فارسی در ترکی آذربایجانی تثبیت شده است، امّا وام گیری الگویی هنوز در سطوح دیگر ساخت زبان ترکی آذربایجانی، ازجمله ساخت گروه ها و واژه ها اتّفاق نیافته است.

The Borrowing Hierarchy of Azerbaijani from Persian

The present research is an attempt to study the borrowing hierarchy of Azerbaijani from Persian. The data collection was carried out using both library sources and field work. The majority of the data is from the speech interaction of Azerbaijani speakers living in the central part of Ardabil. The analysis of the data indicates that Azerbaijani speakers, in addition to using their native compound sentence patterns use Persian compound sentence patterns in their speech by borrowing Persian grammatical morphemes. Although a lot of Persian genitive and possessive phrases are used as borrowed phrases in Azerbaijani, these structures have not entered Azerbaijani as borrowed patterns. Persian prepositional phrases and Persian comparative adjective marker also appear as codeswitched elements in bilinguals’ speech but they cannot be assumed as borrowed elements considering the borrowing codeswitching distinguishing criterion. Evaluating research findings according to Stolz and Stolz (1996) suggested hierarchy of contactinduced changes and convergence progression shows that Persian subordinate compound sentence patterns have become more established in Azerbaijani system but the pattern borrowing has not occurred in phrase and word levels of Azerbaijani system yet.