راهبردهای بیان مالکیت در برخی گونه‌های زبانی ایرانی

در نوشتار پیش رو راهبردهایی که در برخی گونه های زبانی ایرانی برای بیان مالکیت به کار می رود، بررسی شده است. ابتدا نوع راهبرد ملکی هر گونه با توجّه به دسته بندی کرافت (2003) مشخّص شده و سپس ویژگی هایی که کرافت (1990) برای تحلیل ساخت ملکی تعیین کرده و متغیّرهایی همچون ترتیب مالک و ملک، مقولۀ مالک ازنظر اسم یا ضمیربودن، اهمّیت جانداری در چگونگی بیان رابطۀ مالکیت و وجود یا نبود تمایز رابطۀ تعلّقی و غیر تعلّقی در هر گونه بررسی شده است. براساس یافته های پژوهش حاضر، در گونه های بررسی شده، غالباً از یکی از سه راهبرد حالت نمایی، مجاورت و پیونده برای بیان مالکیت استفاده شده است، امّا در برخی موارد از دو راهبرد یادشدهبرای بیان مالکیت در قالب یک گروه نحوی استفاده می شود. پیشینۀ راهبرد حالت نمایی به ایرانی باستان و پیشینۀ دو راهبرد مجاورت و پیونده به ایرانی میانۀ غربی می رسد. ازنظر ویژگی های مورد نظر کرافت، جز در برخی گونه ها که از مالک‌های واژه‌بستی استفاده می شود، مالک و ملک بدون ادغام در مجاورت هم قرار می گیرند، تکواژ اضافه در گونه هایی که آن را دارند همواره به‌صورت وندی (واژه بستی) پس از سازۀ اوّل و به ندرت پس از سازۀ دوّم قرار می گیرد.

Strategies for Expressing Possession in Some Iranian Linguistic Varieties

The present study aims at reviewing the strategies employed in some Iranian linguistic varieties in order to express possession. To do so, first the type of possessive strategy used in each variety was described based upon the categorization made by Croft (2003). Then the features considered by Croft (1990) to analyze the possessive constructions and the variables like the order of possessor and possessum, the category of possessor (noun or pronoun), the importance of animate or inanimate being in expressing the relation of possessive, the presence or absence of discrimination in alienable or inalienable possession in each variety have been addressed. The findings show that in the varieties studied in this research, mostly only one strategy from the three forms of case marking, juxtaposition, and linker is used; but in some cases two strategies from the three are used to show possessive as a syntactic phrase. Case marking strategy dates back to Ancient Iranian languages while juxtaposition and linker ones reach to Middle West Iranian languages. In terms of the features characterized by Croft, the possessor and the possessum are adjacent without any fusion except for some varieties that use the clitic possessors. The additional morpheme in such varieties mostly follows the first constituent and rarely the second in affix (or clitic) form.