بررسی نظام مطابقه در کردی ایلامی

زبان‌ها از سه سازوکار برای بازنمایی نقش‌های دستوری استفاده می‌کنند که عبارت اند از ترتیب سازه‌ها، حالت نمایی و مطابقه. در پژوهش حاضر نظام مطابقه و عوامل موثّر بر آن در کردی ایلامی بررسی شده است. برای انجام این کار، از روش توصیفی، مصاحبه و ضبط صدای گویشوران بومی به منظور استخراج داده‌های لازم استفاده شده است. عوامل موثّر بر مطابقه که گیون (2004) آن‌ها را بیان کرده است و همچنین روش کار دبیرمقدم (1392) به‌عنوان دو منبع مهم مورد استناد قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در کردی ایلامی از نظام مطابقه فاعل مفعولی برای بازنمایی روابط دستوری فاعل و مفعول استفاده می‌شود؛ همچنین مشخّص شد که نظام مطابقه در کردی ایلامی گذرایی محور و زمان محور نیست. دستاورد دیگر این است که در کردی ایلامی، مطابقه ابزار مهمّی برای بازنمایی فاعل دستوری است ولی کاربرد مطابقه برای بازنمایی مفعول هم اختیاری است و هم متاثّر از چندین عامل. ازجمله عوامل موثّر بر مطابقه پی‌بست‌های مفعولی با مفعول می‌توان به عوامل معرفگی نکرگی، ارجاعی غیر ارجاعی‌بودن، مبتدایی غیر مبتدایی‌بودن، انضمامی غیر‌ انضمامی بودن اشاره کرد؛ در حالی که این عوامل در مطابقه مفعولی در کردی ایلامی تاثیرگذار هستند، امّا در صورت‌بندی فاعل موثّر نیستند. سرانجام اینکه در کردی ایلامی، نمود جملات و نقش‌های معنایی در نحوه مطابقه وندها و پی‌بست‌های نشانه مطابقه، عوامل تاثیرگذاری نیستند.

Agreement System in Ilami Kurdish

Languages make use of three mechanisms to code grammatical relations: word order, case marking, and agreement. In the present study, an attempt is made to investigate agreement and the factors affecting agreement in Ilami Kurdish. To achieve this goal, Givon (2004) and Dabirmoghadam (1392) were adopted as the theoretical framework. The data were derived from interviews with native speakers using targeted questions. Results indicated that in Ilami Kurdish, ’nominativeaccusative’ agreement mechanism is employed as the main tool to signal grammatical relations.  Also, it was proved that agreement system in the investigated language is not tense/ transitivity sensitive. Another finding is that agreement is the main tool to code subject. However, using agreement to code object is both optional and affected by some factors including ’(in)definiteness’, being (non)referential’, ’(non)topical’, and ’(un)incorporated’. While, these factors were found to have some repercussions for coding objects, they are, however, irrelevant in coding subjects in Ilami Kurdish. Finally, it was found that factors including ’grammatical aspect’ and ’semantic roles’ of subject and object have no implications for agreement in Ilami Kurdish.l