کوتاه شدگی واکه در کردی میانی: تحلیلی براساس اصول واج شناسی بهینگی

در پژوهش توصیفی-تحلیلی پیش رو، پژوهش گران در چارچوب اصول و روش های نظریۀ واج شناسی بهینگی به فرایند کوتاه شدگی واکه در گویش کُردی میانی پرداخته اند. بررسی داده ها بیان گر آن است که گویشوران کُردی میانی این فرایند را، در پیوند با غلت سازی، درواقع به منزله راهکاری برای رفع التقای دو واکه به کار می برند. به این صورت که واکه های کشیدۀ پایان واژه که دارای دو جایگاه زمان‌مند و دومورایی هستند، هنگامی که پیش از پسوندهایی قرار گیرند که با یک واکه شروع شده اند، کوتاه می شوند و یک مورایشان آزاد می گردد و در فرایند غلت سازی، به یک غلت تعلّق می گیرد که جایگاه آغازۀ هجای بعدی را پر می کند؛ بنابراین، فرایند یادشده با هدف حفظ جایگاه های زمان مند صورت می گیرد. این امر می تواند به این معنی باشد که در کُردی سورانی، همخوان‌های آغازۀ هجا مورایی هستند؛ همچنین، پس از تعیین محدودیت های دخیل در صورت گرفتن این فرایند و مشخّص‌نمودن سلسله مراتب آن ها، تحلیل بهینگی داده ها نشان داد که در کُردی میانی، فرایند غلت سازی ازطریق کوتاه شدگی واکه های کشیده، نسبت به فرایندهای دیگری که به طور معمول برای رفع التقای واکه ها در پیش گرفته می شود مانند درج غلت، حذف یکی از واکه ها، ادغام دو واکه، مرکّب سازی واکه ای و... هزینۀ کمتری دربر دارد.

Vowel Shortening in Central Kurdish: An Analysis Based on the Principles of Optimality Phonology

In the present descriptiveanalytical study, the researchers investigate vowel shortening process in Central Kurdish based on the principles and methods of optimality phonology. Data analysis indicates that this process along with glide formation is used as strategies to resolve the hiatus of two vowels by speakers of Central Kurdish. Thus, the long vowels at the end of the word having two temporal and bimoraic positions are shortened when they are before suffixes ending in a vowel and thus one of their moras is released; in the glide formation process it belongs to a glide filling the position of the onset of the following syllable. Thus, the aforementioned process is conducted to preserve the temporal positions. This indicates that in Central Kurdish, the consonants of syllable onsets are moraic. Moreover, after determining the limitations involved in the formation of this process and clarifying their hierarchy, the optimal analysis of the data indicated that in Central Kurdish, the glide formation through shortening long vowels takes less attempt in comparison to other processes that are normally adopted to resolve hiatus including adding a glide, deleting a vowel, contracting two vowels, compounding a vowel, etc.