نمود فعل در زبان لری و گونه‌های آن

در پژوهش حاضر، به بررسی نظام نمودی در سه گونۀ مختلف زبان لری پرداخته شده است و شباهت ها و تفاوت های آنها مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله، افزون بر به دست دادن طبقه بندی از نظام نمودی لری و گوناگونی های موجود در گونه های مختلف این زبان، تفاوت های آن با زبان فارسی نیز نشان داده شده است. گونه های لری با وجود شباهت های بسیاری که به زبان فارسی دارند، ویژگی های متفاوتی نیز دارند که آنها را از فارسی متمایز می کند. در نوشتار حاضر ، با استفاده از نظریۀ هیوسن و بوبنیک (1997)، نظام نمودی سه گانۀ نمود، شامل متکامل، نامتکامل و کامل در زبان لری نشان داده شده است. تفاوت اصلی صورت های نمودی لری و فارسی، در ساخت کامل لری است که در آن، ضمیر شخصی بی‌درنگ پس از ستاک و پیش از صورت دستوری شدۀ فعل معیّن «بودن»، می آید. این ویژگی، به نظر می رسد بازمانده ای از نظام کنایی در زبان های ایرانی غربی باشد. از همین روست که می توان لری را در میانه طیف زبانی فارسی و کردی در زبان های ایرانی غربی دانست؛ افزون بر این، در صورت نمود استمراری لهجه های مختلف این زبان، تفاوت هایی به چشم می خورد. با اینکه این تفاوت ها را می توان در مواردی ناشی از ویژگی های خاصّ هر گونه دانست، ولی در مواردی نیز این تفاوت ها در نتیجۀ برخورد زبان ها و تاثیر زبان فارسی بر آنها پیش آمده است. در گویش خرم آبادی، نمود استمراری مانند فارسی با صورت فعل معیّن «داشتن» به کار می رود، در حالی که در گویش بختیاری و بالاگریوه ای، این صورت متداول نیست. این تنوّع، ناشی از انتقال یک نشانۀ دستوری، از زبانی به زبان دیگر است که تاثیر زبان فارسی را بر روی گویش های مختلف زبان لری نشان می دهد.