چندمعنایی پسوند «-انه» فارسی: رویکرد ساختواژۀ ساختی

پژوهش پیش رو، پسوند اشتقاقی « انه» در زبان فارسی را مورد واکاوی قرار می‌دهد و سویه‌های گوناگون ساختاری و معنایی/ کارکردی آن را بررسی می‌کند. این پژوهش، با رویکردی ساخت‌بنیاد و در چارچوب نظریۀ ساختواژۀ ساختی انجام گرفته که می‌کوشد الگوهای واژه‎سازی را بر پایۀ مفهوم «ساخت» و «طرحواره‌های ساختی» تبیین نماید و روابط پایگانی میان طرحواره‌ها و زیرطرحواره‌ها را به‌گونه‌ای سامان‌مند نشان دهد. داده‌های پژوهش برگرفته از پیکرۀ ساختواژی خود نگارندگان (با بیش از 10000 واژۀ مشتق و مرکّب فارسی)، فرهنگ فارسی زانسو (کشانی، 1372) و واژه‌های مستخرج از فرهنگ پسوند در زبان فارسی (رواقی، 1388) است که 944 واژۀ مشتق ساخته‌شده با پسوند « انه» را دربر می‌گیرد. یافته‌های پژوهش نشانگر آن است که « انه»، پسوندی چندمعنا و دارای تنوّع معنایی چشمگیری است که میتواند در 12 زیرطرحوارۀ ساختی نمایان شده و واژه‌هایی از مقولۀ اسم، صفت یا قید بسازد. این چندمعنایی، نه در سطح واژه‌های عینی، بلکه در سطح طرحواره‌های ساختی انتزاعی قابل تبیین است و از این رو، آن را چندمعنایی ساختی می‌نامند.