بررسی زایشی دستگاه واجی گویش بلوچی سرحدّیِ گرنچین

زبان شناسان زایشی واج شناسی را بخش مهمی از دستور هر زبان میدانند. واج شناسی زایشی که می توان آغاز آن را اثر چامسکی و هله (1968) دانست، در گذر زمان در قالب انگاره های نظری خاصی مطرح شده است. پژوهش حاضر، که پژوهشی میدانی است، به بررسی و توصیف فهرست واجی (شامل همخوان ها و واکه ها) گویش بلوچیِ سرحدّیِ گرنچین در چارچوب نظریه واج شناسی زایشی می پردازد و هویت واجی هر واج را با استفاده از انگاره برکوئست (2001) به اثبات می رساند. بدین منظور، داده های زبانی گویش بلوچیِ سرحدّی بر اساس پیکره زبانی گردآوری شده از منطقه گرنچین از توابع شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان مورد بررسی قرار می گیرد. گردآوری داده ها و تدوین پیکره های زبانی از طریق مصاحبه و ضبط گفتار آزاد انجام شده است. جامعه زبانی این پژوهش را 10 گویشور ساکن گرنچین با رده های سنی متفاوتِ 60 تا 80 سال و بیسواد تشکیل می دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که انگاره واجی برکوئست (همان) برای شناسایی فهرست همخوانی و واکه ای گویش بلوچیِ سرحدّیِ گرنچین کارآمد است. نتایج همچنین حاکی از آن است که این گویش در نظام واجی خود 21 همخوان شامل 8 همخوان انفجاری، 5 همخوان سایشی، 2 همخوان انسایشی، 2 همخوان خیشومی، همخوان لرزشی، 1 همخوان کناری و 2 غلت و 9 واکه شامل 6 واکه ساده و 3 واکه مرکب دارد.

A Generative Study of Phoneme System of Sarhaddi Balochi Dialect of Granchin

Generative linguists are specifically interested in phonology as an important part of the grammar of any language. Generative phonology the beginning of which can be attributed to Chomsky and Halle (1968), has been proposed in terms of specific patterns and models over the times. The present study, in the form of fieldwork, studies phonological inventory (including consonants and vowels) of Sarhaddi Balochi dialect of Granchin (SBG) based on a generative phonological framework. It follows Burquest’s (2001) model of phonology to verify the identity of each phoneme. For this purpose, the linguistic data of Sarhaddi Balochi dialect collected in Granchin district of Khash city in Sistan and Baluchestan province is investigated. The Linguistic corpus used in the present study is mostly based on the purposeful recording of speech in the form of interview and elicitation procedures. Language consultants of this research include 10 consultants, who were illiterate and of different ages, between 6080 years. The findings of the study show that, Berquest’s (ibid) phonological model of phoneme is applicable to identify consonant and vowel inventory of Sarhadi Balochi of Granchin. The results also denote that there are 21 consonants in the phoneme system of this dialect, including: 8 stop consonants, 5 fricative consonants, 2 affricative consonants, 2 nasal consonants, 1 trill consonant, 1 lateral consonant, and 2 glides as well as 9 vowels including:  6 simple vowels and 3 diphtongs.