تحلیل سبک‌شناختی داستان هفت‌خوان رستم شاهنامه در چارچوب دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی

دستور نقش گرای نظام مند هلیدی دستوری است که در قالب زبان شناسی نقش گرا تدوین شده است. حوزه سبک شناسی متون ادبی از حوزه هایی است که این دستور می تواند در آن اعمال شود. این پژوهش با هدف تحلیل سبک شناسی واژگانی به بررسی افعال در داستان هفت خوان رستم شاهنامه می پردازد. نتایج حاکی از آن است که بر اساس فرایندهای مادی، رابطه ای، ذهنی، رفتاری، بیانی و وجودی مطرح در فرانقش تجربی زبان، ویژگی سبکی این داستان، مادی بودن فرایندهای افعال موجود در آن است. در سطح اول در هر خوان و در سطح دوم، در همه هفت خوان فرایند مادی در مقایسه با سایر فرایندهای یادشده بیشترین کاربرد را داشته است و بر اساس نتایج آزمون آماری کای اسکوئر، میان فراوانی این فرایندها و فراوانی سایر فرایندهایی که در رتبه دوم بسامد قرار داشتند، تفاوت معنادار وجود دارد. فراوانی زیاد فرایند مادی در هفت خوان رستم مناسبت آن را با بافت حماسی شاهنامه منعکس می سازد که خود از دلایل کاربرد زیاد فرایند مادی در این داستان است؛ دلیل دیگر، توصیفاتی است که فردوسی از لحظه به لحظه وقایع هر خوان ارائه داده است که به دلیل ماهیت این صحنه ها، از افعال مادی و ملموس بهره گرفته شده که دارای فرایند مادی هستند. فردوسی حالات و ویژگی های شرکت کنندگان در هر خوان را با فرایند مادی توصیف کرده است تا خواننده بتواند درکی ملموس و عینی از داستان داشته باشد. این مورد نیز دلیلی بر وجود بسامد زیاد فرایند مادی در این داستان است. به طور کلی، بسامد بالای فرایند مادی در هفت خوان رستم موجب می شود که خواننده درکی عینی و ملموس از وقایع هر خوان داشته باشد و یک یک وقایع هر خوان همچون صحنه ای نمایشی در برابر دیدگان وی به تصویر درآید.

Stylistic Analysis of Rostam’s Seven Labours (Haft Khan) in Shahname in the Framework of Halliday’s Systemic Functional Grammar (SFG)

Systemic functional grammar (SFG), as a functional linguistic theory, is a form of grammatical description originated by Halliday. Stylistics is one of the fields in which SFG can be applied to analyze literary texts. The present study aims to stylistically and lexically analyze the verbs in Rostam’s Seven Labours (Haft Khan) in Shahname. The achieved findings with regard to material, relational, mental, behavioural, verbal and existential processes developed in interpersonal metafunction indicate that material process is dominant in the verbs’ utilized in the studied story. In comparison to other processes, material process has had the highest frequency at the first level in each labour, and at the second level in all labours. Chisquare test demonstrates a significant difference between material process frequency and other processes frequencies at the second level which can be rooted in Shahname’s epic context and detailed descriptions of each labour’s events to advance readers’ tangible and objective understanding about the story. By and large, higher frequency of mental process in Rostam’s Seven Labours (Haft Khan) in Shahname helps readers to gain an objective understanding of each labour’s events and visualize them.