بررسی ساختواژی و معنایی پسوند «گر» در زبان فارسی

این پژوهش پسوند «گر» زبان فارسی را از نظر ساختواژی و معنایی بر پایۀ داده هایی از دو گویش زبان کردی بررسی می کند. در گویش سورانی این پسوند به صورت «کَر» به کارمی رود. در گویش هَورامی، ستاک حال فعل کردن، «کَر» و در گویش سورانی، «کَ» است. سورانی یک پسوند «َر» ({r)، مشابه پسوند er انگلیسی، نیز دارد که نقش عمده اش ساخت اسم فاعل و اسم ابزار است. در مورد ساختواژۀ «گر»، در این نوشتار دو فرضیه مطرح شده است: نخست اینکه این وند از دو تکواژ مقیّد درست شده است (ستاک حال فعل کردن+پسوند «َر»، هر دو در سورانی)؛ دوم اینکه این وند خود به تنهایی ستاک حال فعل کردن در هَورامی است. سپس این دو فرضیه بر پایۀ معنی شناسی واژگانی لیبر (2004) و (2009) (اسکلت معنایی، بدنۀ معنایی، مشخّصه های معنایی و اصل هم نمایگی) به روش توصیفیتحلیلی ارزیابی و این دستاورد حاصل شده که پسوند «گَر»، از افزوده شدن پسوند «–َر» به ستاک حال فعل کردن یعنی «کَ» به دست آمده است.

Investigating the Morphological Structure and Meaning of "gar" in Persian

This paper, based on two dialects of Kurdish, studies the g{r suffix of Farsi morphologically and semantically. In the Sorani (sO:rani) dialect of Kurdish this suffix is k{r. In Hawrami (h{wrami) dialect of Kurdish the present verbal stem of (k{rdaj) (to do) is k{r and in Sorani it is k{. Sorani has a suffix called {r similar to English er that produces nouns with mainly agent and instrument interpretation. In this paper, regarding g{r, two hypotheses are presented: firstly, this suffix is composed of two bound morphemes (k{, present verbal stem of kerden (to do) in Sorani+ {r). Secondly, it is the present verbal stem of k{rdaj  in Hawrami which is k{r). These hypotheses were studied, in a descriptiveanalytic way, based on Lieber’s Lexical Semantic Representation theory (Lieber, 2004 and 2009). The conclusion is that g{r is derived from the addition of {r suffix of Sorani to the present verbal stem of kerden or k{ in the same dialect.