بررسی مهجورشدگی واژگان عربی در مطبوعات زبان فارسی در سدۀ اخیر

مهجورشدگی یکی از مباحث مربوط به بسامد واژگان است. بحث پیرامون بسامد یک واژه یعنی بحث پیرامون یک طیف، طیفی که یک سوی آن بسامد صفر و سوی دیگر آن بسامد بی نهایت است. مقالۀ حاضر به بررسی مهجورشدگیِ واژگان قرضیِ زبان عربی در مطبوعات زبان فارسی می پردازد. برای این منظور روزنامۀ اطلاعاتِ سال های 1310 و 1311 هجری شمسی انتخاب شده و برخی از واژگان زبان عربی که به زبان فارسی راه یافته و کاربرد وسیعی در مطبوعات آن زمان داشته، گلچین شده است. نحوۀ گردآوری این واژه ها بدین صورت بوده است که طی چند ماه، غالب صفحات روزنامۀ اطلاعات سال های مذکور بررسی شده و واژگان مهجور همراه با جملات آنها استخراج شدند. پس از گردآوری وازگان مهجور و حصول اطمینان از مهجور بودن آنها، این واژگان به همراه معادل های فارسی شان دسته بندی شدند. علّت اصلیِ مهجور شدن این واژه ها، معادل سازی یا واژه گزینی و گرایش به جایگزینیِ واژه های بیگانه با واژه های فارسی (پارسی گرایی) است. نگرش منفی به عربی و عربی مآبی و در مقابل نگرش مثبت به فارسی و پاکسازی زبان فارسی از دلایل مهمّ واژه گزینی فارسی است که در این امر فرهنگستانِ زبان و ادب فارسی نقش بسزایی داشته است. علاوه بر این ثقیل بودن واژه های عربی و سره گرایی و وطن پرستی نیز باعث واژه گزینی شده است. علاوه بر واژه گزینی، دلایل دیگری برای مهجورشدگی واژگان عربی وجود دارند که عبارتند از: تحوّلات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تابوها و حُسن تعبیر. در این مقاله، تنها به واژه گزینی که علّت اصلیِ مهجورشدگی است می پردازیم.

The Investigation of the Obsolescence of Arabic Words in Persian Press at Recent Decade

This article investigates the obsolescence of Arabic loanwords in Persian press. For this purpose the Ettelaat newspaper of the years of 1310 and 1311 was selected and some of the Arabic words having been extensively used in Persian at that time was gathered. The major reason of obsolescence of these words is word coinage and the tendency to replace foreign words with Persian words. Negative attitude to Arabic language against positive attitude to Persian is the important reason of Persian word coinage that here the Academy of Persian Literature and Language has played the important role. Furthermore being heavy of Arabic words, linguisticpurism and also patriotism have been resulted to word coinage. Besides word coinage, there are another reasons for obsolescence of Arabic words that are: social, cultural and political changes, taboos and euphemisms. In this article we just investigate the word coinage that is the most important reason of obsolescence.