محدودیت‌های ناظر بر زایایی فعل‌های برگرفته از اسم و صفت در فارسی معیار

در این پژوهش قصد داریم محدودیت‌های ناظر برزایایی فعل‌های برگرفته از اسم و فعل‌های برگرفته از صفت در فارسی معیار را بررسی کنیم. همچنین به دنبال بررسی رابطۀ میان شفافیت و زایایی این الگوی ساخت فعل هستیم. روش تحقیق توصیفیتحلیلی و جمع‌آوری داده‌ها به شیوۀ پیکره‌بنیاد است. بدین منظور، فهرستی مشتمل بر 90 فعل تبدیلی را از یک پیکرۀ نوشتاری خودساختۀ 824000 واژه‌ای و پیکرۀ گفتاری که از ضبط مکالمات روزمرۀ گویشوران تهیه شده است، جمع‌آوری نمودیم. بسامد نمونۀ این افعال در پیکرۀ نوشتاری 1700 و در پیکرۀ گفتاری 775 است.بررسی‌ها نشان داد که در کاربرد پایه‌های مختوم به واکه برای ساخت این افعال محدودیت وجود دارد. همچنین اکثر واژه‌هایی که پایۀ ساخت این افعال قرار می‌گیرند، تک‌هجایی و تعداد محدودی نیز دوهجایی می‌باشند. در رابطه با محدودیت صرفی نیز از میان مقولات دستوری مختلف تنها مقولۀ اسم و صفت پایۀ ساختن افعال مورد نظر قرار می‌گیرند. محدودیت دیگر اینکه اسامی و صفات وندی، مرکب و مشتق پایۀ ساخت افعال مورد نظر قرار نمی‌گیرند. اما عاملی که بیش از همه ساخت افعال مورد بررسی ما را محدود می‌کند، عامل انسداد است که در این میان وجود افعال مرکب هم‌معنا مانع ساخت افعال بسیط متناظر می‌شود. به علاوه، در کنار محدودیت‌های ساختاری پیش‌گفته، محدودیت کاربردی نقش مهمی در عدم پذیرش واژه‌های ساخته شده با این الگو توسط گویشوران زبان ایفا می‌کند. در رابطه با ارتباط میان شفافیت و زایایی نیز دریافتیم که شفافیت و تیرگی تاثیری بر زایایی افعال مورد بررسی ندارد.

Constraints on the Productivity of Denominal and Deadjectival Verbs in Standard Farsi

The present research aims to investigate constraints on the productivity of denominal verbs and deadjectival verbs in Standard Farsi. Also, the relation between transparency and productivity of this verb pattern is considered. The study method is descriptiveanalytic and the data collection is corpusbased. For this purpose, a list of 90 respective verbs from a selfmade written corpus including 824000 words and also a spoken corpus which is recorded from daily conversations of Persian speakers are provided. The token frequency of these verbs in written and spoken corpus is respectively 1700 and 775. Studies show that these verbs do not select vowelending words as their base. Also, most of the bases for such verbs are monosyllabic and few are disyllabic. About the morphological constraints it should be noted that, among different word categories only nouns and adjectives are used as the base for these verbs. But the main factor restricting the productivity of such verbs is blocking in which synonymous compound verbs block the construction of equivalent simple verbs. Despite the structural constraints mentioned, which block the construction of potential verbs with this pattern, pragmatic constraint has a substantial role in refusal of actual verbs by language users. Also, about the relation between transparency and productivity it is found that semantic transparency have no effect on the productivity of these verbs.