صفت‌سازی و صفت‌زدایی در زبان فارسی از دیدگاه سرنمون رده‌شناختی

تحقیق حاضر به روش توصیفیتحلیلی به بررسی صفت‌سازی و صفت‌زدایی در زبان فارسی از نگاه سرنمون رده‌شناختی می‌پردازد. این نوشتار به دنبال توصیف و تبیین پدیده‌های صفت‌سازی و صفت‌زدایی در زبان فارسی، بررسی میزان سرنمونگی صفت‌های حاصل از پدیدۀ صفت‌سازی و سرنمونگی اجزاء کلام حاصل از پدیدۀ صفت‌زدایی، و ارزیابی نظریۀ سرنمون رده‌شناختی در تعیین ویژگی‌های سرنمونی اجزاء کلامِ حاصل از این دو پدیده می باشد. کار پیدا کردن کلمات حاصل از فرایندهای صفت‌سازی و صفت‌زدایی توسط محققان انجام شده است و سپس داده‌های جمع‌آوری شده بر اساس معیارهای چارچوب نظری تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند و کاربرد آنها در پایگاه دادگان زبان فارسی و پیکرۀ بیجن‌خان مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق نشان می‌دهد که در فرایند صفت‌سازی تغییراز اسم‌های < شیء، ارجاع> به صفت‌های <شیء، توصیف> صورت می‌گیرد، در صورتی که در پدیدۀ صفت‌زدایی، تبدیل از صفات <ویژگی، توصیف> و <کنش، توصیف> به اسم‌های <ویژگی، ارجاع> صورت می‌گیرد. همچنین در هر دو پدیده ما شاهد غیرسرنمون‌سازی کلمات هستیم. این تحقیق همچنین نشان می‌دهد که نظریۀ سرنمون رده‌شناختی قابلیت تعیین ویژگی‌های سرنمونی صفت‌ها و اسم‌های حاصل از دو پدیدۀ صفت‌سازی و صفت‌زدایی در زبان فارسی را دارد. مهمترین پیامد نظری این نوشتار تایید ادعای زبانشناسان نقش گرا و شناختی در مورد کاربرد بنیاد بودن دستور زبان است.

Adjectivalization and Deadjectivalization in Persian:A Typological Prototype Approach

Using a descriptiveanalytical method, this research investigates adjectivalization and deadjectivalization in Persian within the framework of the Typological Prototype Theory. The research specifically aims at describing and explaining the two phenomena of adjectivalization and deadjectivalization in Persian, determining the prototypicality degree of the parts of speech resulting from these two processes, and evaluating the Typological Prototype Theory in determining the prototypical features of the adjectivalized nominals and nominalized adjectivals. The raw data were primarily selected by the researchers, analyzed based on the criteria and subcriteria of the Typological Prototype Theory, and substantiated in the Persian Language Database and Bijankhan Corpus. This research shows that the category shift in the adjectivalization phenomenon is from the