بررسی جایگاه عناصر کلیدی و اصول پایه ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کتاب های درسی دوره متوسطه اول

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به عناصر کلیدی و اصول پایه ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کتاب های درسی دوره ی متوسطه ی اول بود. روش: پژوهش از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش کمی است و با توجه به ماهیت آن از روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوا استفاده گردید. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای تمامی کتاب های درسی دوره ی  متوسطه ی اول در سال تحصیلی 1402-1401 می باشد. نمونه ی آماری دربردارنده 10 جلد کتاب در 3 عنوان(پیام های آسمان، تفکر و سبک زندگی و مطالعات اجتماعی) در پایه های هفتم، هشتم و نهم بود که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردید. در این پژوهش از فهرست وارسی تحلیل محتوای محقق ساخته و برای تعیین روایی ابزار پژوهش از روش روایی محتوایی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آنتروپی شانون استفاده شد.   یافته ها: یافته های پژوهش  نشان داد که در بین کتاب های مورد بررسی  بیشترین  فراوانی شاخص های عناصر کلیدی و اصول پایه ای مربوط به کتاب های مطالعات اجتماعی با فراوانی 1496 واحد و 45/49 درصد وکمترین فراوانی مربوط به کتاب های تفکر و سبک زندگی با فراوانی 630 واحد و 83/20 درصد می باشد. در میان شاخص عناصر کلیدی و اصول پایه ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، شاخص عناصر کلیدی با فراوانی 2105 واحد و 59/69 درصد بیشترین سهم را دارد و کمترین سهم نیز مربوط به شاخص اصول پایه ای  با 920 فراوانی و 41/30 درصد می باشد همچنین  بیشترین توجه به  عناصر کلیدی اختصاص به کتاب تفکر و سبک زندگی پایه ی هشتم ( مشترک دختران و پسران) با فراوانی 110 واحد و 13/52 درصد و کمترین توجه  مربوط به کتاب تفکر و سبک زندگی پایه ی هشتم (ویژه ی پسران)  با فراوانی 6 واحد و 84/2 درصد بود. علاوه بر این  بیشترین توجه  مربوط به اصول پایه ای اختصاص به کتاب مطالعات اجتماعی پایه ی هفتم با فراوانی 72 واحد و 86/ 41درصد و کمترین توجه  مربوط به کتاب مطالعات اجتماعی پایه ی هشتم  با فراوانی 49 واحد و 49/28 درصد بود.  نتیجه گیری: با توجه به این که  شاخص های مورد  مطالعه  از توزیع یکسانی برخوردار نبوده،  امید است برنامه ریزان درسی و تهیه کنندگان کتاب های درسی با تقویت این شاخص ها به صورت یکسان سبب ارتقای شاخص های عناصر کلیدی  و اصول پایه ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در میان دانش آموزان باشند.

examining the position of the key elements and basic principles of the iranian islamic model of progress in textbooks first high school

the current research aimed at investigating the level of attention paid to the key elements and basic principles of the iranian islamic model of progress in the textbooks of the junior high school. method: the research is applied in terms of purpose and quantitative in terms of method, and in view of its nature, the descriptive research method of content analysis type was used. the statistical population of this research includes the content of all the textbooks of the junior high school in the academic year 1401-1402 sh. the statistical sample included 10 books in 3 titles (messages of the heaven, thought and lifestyle, and social studies) in the seventh, eighth, and ninth grades, selected by purposeful sampling. in this research, the researcher-made content analysis checklist and the content validity method were used to determine the validity of the research tool and the shannon entropy method was used to analyze the data. findings: the findings of the research showed that among the studied books, the highest frequency of indicators of key elements and basic principles is related to social studies textbooks with a frequency of 1496 units and 49.45 percent, and the lowest frequency is related to thought and lifestyle textbooks with the frequency is 630 units and 20.83%. among the indices of key elements and basic principles of the iranian islamic model of progress, the index of key elements with a frequency of 2105 units and 69.59 percent has the highest share, and the lowest share is related to the index of basic principles with a frequency of 920 and 30.41 percent.  also, the most attention is given to the key elements of the eighth-grade thought and lifestyle textbook (both for girls and boys) with a frequency of 110 units and 52.13 percent, and the least attention is related to the eighth-grade thought and lifestyle textbook (only for boys) with a frequency of 6 units and 2.84%. in addition, the most attention related to the basic principles of the 7th grade social studies textbook with a frequency of 72 units and 41.86% and the least attention was related to the 8th grade social studies textbook with a frequency of 49 units and 28.49%.conclusion: considering that the studied indicators did not have the same distribution, we hope that the lesson planners and the textbook producers increase, by equal strengthening of these indicators, the indicators of the key elements and basic principles of the iranian islamic model of progress among students.