طراحی الگوی تربیت شهروندی برای دانش آموزان دوره ابتدایی، برآمده از مولفه های مکتب اسلام

هدف: پژوهش حاضر با هدف کلی مطالعه تربیت شهروندی در مکتب اسلام و ارائه الگویی برای تربیت شهروندی دانش آموزان دوره ی ابتدایی صورت پذیرفته است. روش: این پژوهش ترکیبی است که در مرحله کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی و در مرحله کمی از تکنیک دلفی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش در مرحله کیفی شامل اندیشمندان و صاحبنظران اسلامی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در مورد تربیت شهروندی در اسلام اظهار نظر نموده اند که در این بین به شکل هدفمند افکار و اندیشه های ایشان در مقالات، کتب، مجلات، رساله های دکتری و سایت های اینترنتی بررسی، و این فرایند تا دستیابی به اشباع نظری ادامه یافت. همچنین، جامعه آماری در مرحله کمی شامل خبرگان حوزه تربیت شهروندی بود که به شکل هدفمند 15 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. برای جمع آوری داده های کیفی از فیش برداری و داده های کمی از پرسشنامه استفاده شد. با کاربرد تکنیک تحلیل محتوا و کدگذاری باز، محوری و انتخابی داده های جمع آوری شده تحلیل گردید.یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از شناسایی 30 مولفه جهت تربیت شهروندی از منظر اسلام در ابعاد چهارگانه اخلاقیاعتقادی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بود که در ادامه 22 مولفه از قبیل انسان در جستجوی خداوند ، لزوم تربیت دینی، مهرورزی و بخشش در پرتو تربیت، احیای باورهای فطری، پرورش روحیه عدالت خواهی، توجه به میانه روی ، قانون گرایی، تاکید بر مشورت و پذیرش خردجمعی، تشویق پرسشگری، منزلت سخت کوشی ، قناعت پیشگی و ... به عنوان مولفه های الگوی تربیت شهروندی در دوره ابتدایی شناسایی شد. نتایج: تربیت شهروندی برآمده از رویکرد اسلامی می تواند به عنوان الگویی جهانشمول و کامل در خدمت تربیت دانش آموزان دوره ابتدایی قرار گیرد.

Designing a Model of the Citizenship Education for the Primary School Students Based on the Components of the School of Islam

Objective: The main purpose of this study was to design a model of citizenship education for primary school students based on the components of the school of Islam.Method: The method of this study was a combination of qualitative content analysis in the qualitative stage and Delphi technique in the quantitative stage. The statistical population of the qualitative stage included the Islamic thinkers and experts who had directly and indirectly commented on the citizenship education. Their thoughts and ideas in papers, books, magazines, doctoral dissertations, and Internet sites were purposefully investigated, and this process continued until theoretical saturation was achieved. The statistical population in the quantitative stage included 15 citizenship education experts as a statistical sample, who were purposefully selected. A questionnaire was used to collect qualitative data and fiches were used to collect quantitative data. The collected data were analyzed using content analysis techniques and open, axial and selective coding.Findings: The findings showed that there were 30 components for the citizenship education from the perspective of Islam in moral, social, political and economic aspects; 22 components such as lsquo;man in search of Allah, the need for religious education, the compassion and forgiveness in the light of education, the revival of natural beliefs, raising the spirit of justiceseeking, the attention to moderation, legalism, an emphasis on consultation and acceptance of collective wisdom, encouraging questioning, the status of hard work, being contented, etc. were identified as the components of the citizenship education model in the primary school.Conclusion: The citizenship education based on the Islamic approach can provide a complete and universal model for the education of primary school students