تحلیل محتوای کتاب‌های‌ درسی دین و زندگی دوره متوسطه بر مبنای اصول و روش‌های تربیتی مستخرج از المحجه البیضاء فی‌التهذیب الاحیاء (با تاکید بر بخش عادات و منجیات)

هدف از پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های درسی دین و زندگی دوره متوسطه بر مبنای اصول و روش های تربیتی مستخرج از کتاب المحجه البیضاء فی التهذیب الاحیاء با تاکید بر بخش منجیات و عادات است. روش پژوهش، ترکیبی از روش های کمی و کیفی ﺍﺳت. جامعه تحلیلی کتاب های دین و زندگی دوره متوسطه و پیش دانشگاهی در سال تحصیلی1390 بود. نمونه تحلیلی »متن درس « و »گام های آخر « که به عنوان فعالیت پایانی هر درس در نظر گرفته شده، بوده است. ابزار جمع آوری اطلاعات »سیاهه وارسی محتوا « بود که پایایی آن با استفاده از ضریب کاپا برابر 0/52 که ضریب معنی دار است، محاسبه شد و روایی آن مورد تائید متخصصان قرار گرفت. داده های حاصله با استفاده از آمار توصیفی، محاسبه فراوانی و درصد و آمار استنباطی آزمون مجذور خی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل حاکی از این است که اصول و روشهای تربیتی در کتاب های چهار پایه تحصیلی متوسطه به طور معنی داری متفاوت به کار رفته است اما این تفاوت های معنی دار در مورد بخش گام های تربیتی کتاب، مشاهده نشد. در همه پایه های تحصیلی(به استثنای پایه اول) محتوای کتاب های دین و زندگی بیشتر به اصول تعقل و عدالت پرداخته است. البته با افزایش پایه تحصیلی، توجه به »تعقل « در متون افزایش یافته است. همچنین در پایه های دوم و سوم به اصل »تذکر « تقریباً به یک نسبت توجه شده است. بررسی روشهای تربیتی ده گانه در متن کتاب پایه های مختلف نشان داد که به روشهای »تعلیم حکمت «، »تزکیه « و »ابراز توانایی « در کلیه کتاب ها توجه شده است و این تاکید در پایه اول بیشتر از دیگر پایه ها است. در گام های تربیتی کتابهای سه پایه تحصیلی، اصل تذکر بیشترین فراوانی و اصل عدل کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده است. شاید بتوان گفت این تفاوت با هدف مولفان در تدوین بخش گام های تربیتی همسو باشد. به طورکلی می توان گفت متن درس ها بیشتر جنبه عقلانی و متن گام های تربیتی بیشتر جنبه تهییجی دارد.

A Content Analysis of High School “Din va Zendegi” Textbooks Based on the Principles and Methods of Education Extracted from the Book “Al Mahjat Al Beyzaa Fel Tahzib al Ahya” (with Emphasis on Monjiyat & Adat)

Objective: The aim is content analysis of high school ldquo;Din va Zendegi rdquo; textbooks based on the principles and methods of education extracted from the book ldquo;Al Mahjat Al Beyzaa Fel Tahzib al Ahya (with emphasis on Monjiyat Adat). Method: Method in this research was descriptive. The approach of this study is a combination of quantitative and qualitative methods. The target population was ldquo;Din va Zendegi rdquo; textbooks at high school and preuniversity level in 2011 academic year. The sample included the texts and the section called ldquo;Gamhaye Akhar rdquo; (Last Steps), which appeared at the end of each lesson. The content analysis checklist was used for data collection. The reliability of this instrument which was calculated through kappa coefficient was equal to 0.52, and was significant. In addition, the validity of the instrumentation was approved by experts. The data were analyzed using descriptive and inferential statistics (frequency, percent, and chisquare). Findings: The findings show that the educational principles in the four textbooks have been used differently and this difference is significant but this difference was not observed in ldquo;Gamhaye Tarbiyati rdquo; (Educational Steps). The content of all these textbooks (except for grade one textbook) focuses on the principles of wisdom and justice, and attention to the principle of wisdom increases in the next grades. In grades two and three, the principle of Tazakor (reminder) has received equal attention. Furthermore, the methods of ldquo;teaching sagacity rdquo;, ldquo;selfpurification rdquo; and ldquo;strength expression rdquo; have been emphasized in all grades and this is more noticeable in grade one. In three textbooks and in the section ldquo;Gamhaye Tarbiyati rdquo;, the principle of Tazakor (reminder) has the highest and the principle of ldquo;justice rdquo; has the lowest frequency. It can be concluded that these differences are in accordance with textbook writers objectives in developing the section ldquo;Gamha rdquo; (Steps) .On the whole, it can be said that the textbooks have an intellectual orientation, while the section ldquo;Gamhaye Tarbiyati rdquo; has an emotional orientation.