حق نسخه‌برداری کتابخانه‌ها در ایران و فرانسه و تعدی از آن با نگاهی بر آیین‌نامة حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس

درحالی‌که تهیة رونوشت از آثار فکری توسط کتابخانه های عمومی با هدف نگهداری و حفاظت از این آثار به‌عنوان یکی از استثنائات حق نشر و تکثیر در قوانین مرتبط با مالکیت فکری ایران مغفول واقع شده بود، «آیین نامة حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس» که در دی‌ماه 1397 در روزنامة رسمی منتشر شد، به‌عنوان نخستین مقرره در نظام حقوقی کشورمان نسخه‌برداری با هدف مذکور را تحت شرایطی خاص و به‌صورت نسخه برداری الکترونیکی توسط دستگاه های اجرایی و نهادهای وابسته به آن ها نظیر نهاد کتابخانه های عمومی کشور الزامی دانسته و حتی رونوشت اسناد تهیه شده را در حکم اسناد طبقه بندی شده قرار داده است. کتابخانه های عمومی فرانسه نیز به‌موجب قانون مالکیت فکری این کشور (اصلاحیة سپتامبر 2018) با مقاصدی همچون حفاظت از آثار علمی، قادر به تهیة رونوشت از آثار مذکور هستند. شایان ذکر است حق نسخه برداری کتابخانه ها در هر دو کشور موردمطالعه، شرایط خاصی داشته و نظر به جرم انگاری عدم رعایت ضوابط جواز نسخه برداری در این نظام های حقوقی، مواردی چون عدم رعایت کمیت قانونی در نسخه برداری و یا تهیة رونوشت با اهداف سوداگرانه توسط کتابداران می تواند مسئولیت کیفری مباشر، کتابخانه و یا هر دو را به‌صورت همزمان در پی داشته باشد. روش این پژوهش، توصیفی تحلیلی و هدف اصلی از آن، تبیین حقوقی امکان نسخه برداری از آثار توسط کتابخانه ها و بررسی نحوة ایجاد مسئولیت کیفری برای این اشخاص حقوقی در صورت تعدی از این حق است.

The Duplication Right for Iranian and French Libraries and Its Violation (A Glance at the Regulations of the Preservation of the Documents and Evidences of the Holy Defense) (Promotional article)

The right of duplication of scientific works aiming at preserving them by public libraries as an exception in copyright and publication was neglected in the laws of the Iranian intellectual right. The “Regulations on the Preservation of Documents and evidences of the Holy Defense” published in the official gazette in December 2018, as the first bylaw in the legal system of the country, considered that the right of electronic duplication, under certain circumstances, are permissible for executive systems and related bodies of the public libraries.  The copies of the documents are supposed to be kept as classified documents. According to the French Intellectual Property Law (September 2018), French public libraries can make copies of scientific works aiming at the protection of these works. It is worth mentioning that the right to duplicate a library copy of the works is permitted under certain conditions in both countries. As disregarding these provisions are regarded as lawbreaking deeds, any kind of unauthorized duplication or making copies for commercial purposes by the librarians can be a criminal deed by the doer or by the library, or both. This is a descriptiveanalytical research whose main purpose is to clarify copyright for libraries, and to explain the legal liabilities of disregarding the provisions.