تحلیل تطبیقی ساختار و مفهوم در آثار نقاشی دفاع مقدس با جنگ جهانی اول

در هنر ادوار مختلف، بیان و مفهوم جنگ و دفاع از سرزمین، هویت و باور دارای بازخوردهایی از ثبت واقعه تا نشان دادن درد آلام ناشی از آن بوده است. در این میان آثار نقاشی به‌جامانده از هشت سال جنگ ایران و عراق از ویژگی‌هایی برخوردار است که این مقاله در نظر دارد آن را با آثار جنگ جهانی اول مورد مقایسه قرار دهد. روش تحقیق این مقاله تحلیل تطبیقی است که بر اساس مستندات کتابخانه‌ای و تصویری از موزه‌های جنگ گردآوری گردیده است. مطالعه تطبیقی این متن مبتنی بر یافته‌های نظری آثاری است که ساختار اجرایی‌ آن‌ها برآمده از دو اندیشه و باور در دو نحله زمانی از دو آبشخور فکری و اعتقادی از مزاحم تا دفاع است که منجر به ساختارهایی ناهمگون در محتوا و اجرا گردیده است. در طول جنگ جهانی اول، نقاشی اکسپرسیونیست شکل گرفت که بیان واقع‌گرائی مملو از درد و رنج را در خود نهفته داشت. درحالی‌که در نشانه‌های تصویری نقاشی دفاع مقدس ایران کمتر به وجه خشونت‌آمیز و بیان ستیزه‌جویانه پرداخته‌شده و بیشتر حالتی آرمانی و اسطوره پرور در آن موج می‌زند.در این راستا این پرسش‌های اساسی شکل گرفت که اشتراکات معنادار آثار هنری این دو نحله تاریخی بر چه مبنایی استوار بوده و آیا اصولاً قابل تطبیق است؟ تاثیرات وجوه افتراق ساختار فکری و باوری این دو دوره چگونه در آثار به ظهور نشسته است؟ با تحلیل داده‌ها و تطبیق آن‌ها این فرضیه به بار نشست که در مضامین مشترک آثار هنری این دو نحله، اختلاف ساختاری در محتوا و مفهوم برآمده از دو نگاه به مضمون جنگ و دفاع بوده و شیوه اجرای متفاوت موضوع جنگ در این دو دوره به جهت برخورد واقع‌گرا و آرمانی با مضمون است. یافته‌ها بیانگر این‌اند که هنرمندان جنگ جهانی اول راوی صحنه‌هایی بودند که با آن مواجه مستقیم داشتند ولی هنرمندان دفاع مقدس با نگاهی آرمانی، اسطوره‌پردازانه، ایدائالیستی و شعاری آثارشان را به تصویر کشیدند.