تحولات زیباشناختی مد لباس در ایران پس از انقلاب اسلامی

مسئله مد در مرکز گفتمان‌های فرهنگی ایران قرار دارد؛ نوع لباس و تصمیم‌های پیرامون پوشش، در منازعات سیاسی و آیین‌نامه‌های تربیتی و قواعد رفتار هنجاری خود را نشان می‌دهد. گفتمان‌های مسلط با طرح الگوهای ساختاری پوشش مانند لباس ملی و لباس رسمی، سعی در همسانی پوشش‌دارند و در مقابل، گفتمان‌های دیگر با تاکید بر آزادی انتخاب‌های فردی الگوی تنوع پوشش را دنبال می‌کنند. در حقیقت، پوشش افراد یا مبین دنباله‌روی آنان از هنجارهای نشئت‌گرفته از گفتمان مسلط قدرت است یا مبین مقاومت در برابر این هنجارهاست؛ بنابراین مطالعه و تحلیل پوشش مستلزم شناخت وضعیت دوقطبی در قواعد ساختاری و انتخاب‌های فردی پوشش است. مقاله حاضر این پرسش را دنبال می‌کند که چگونه جریان‌های اجتماعی و گفتمان‌های بر خواسته از آن، الگوهای مد و لباس را جهت داده‌اند؟ رویکرد روش‌شناختیِ نظریه مبنایی، مسیری روند پژوهانه در تحولات اجتماعی پس از انقلاب اسلامی و تاثیر آن بر پارادایم‌های مد را دنبال کرد. یافته‌های مقاله بر این تاکید داشت که با وقوع انقلاب اسلامی چادر مشکی بیان‌گر یک جریان ایدئولوژیک شد و به‌مثابه نفی جامعه طبقاتی و تفکیک‌شده با نشانه‌های لباس دارا و ندار، نمودی از مقاومت در برابر رژیم گذشته بود. پژوهش حاضر، چهار پارادایم مد گریزی، مدستیزی، مدگرایی و مد اسلامی را تبیین می‌کند که در فرازوفرود الگوهای حجاب مبارز، حجاب مذهبی، حجاب سنتی، حجاب زیباشناختی و حجاب ارزشی و در بستر تحولات سیاسی و اجتماعی شکل‌گرفته‌اند.