بررسی روش‌های موثر در شکست خواب بذر گیاه دارویی بیلهر (dorema aucheri)

بیلهَر یا کندل کوهی (dorema aucheri) یکی از گیاهان خانواده چتریان و دارای ترکیبات فلاونوئیدی و کومارینی می‌باشد. از آنجایی که تکثیر این گیاه در رویشگاه‌های طبیعی از طریق بذر صورت می‌گیرد و با توجه به خواب عمیق بذر، بررسی روش‌های مختلف شکست خواب بذر، برای حفاظت از این گونه ضروری به نظر می‌رسد. در این تحقیق، روش‌های مناسب شکست خواب بذر بیلهر با استفاده از روش‌های سرمادهی، شستشو و اسید جیبرلیک بر روی بذور جمع‌آوری شده این گیاه از استان کهگیلویه و بویراحمد مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، با چهار تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1390 انجام شد. عامل اول شامل طول دوره سرمادهی (سرمادهی مرطوب به مدت زمان‌های 3 و 4 هفته)، عامل دوم شامل اسید جیبرلیک (صفر و 1500 پی‌پی‌ام) و عامل سوم شامل شستشو (شستشو با آب مقطر و عدم شستشو) بودند. نتایج نشان داد که تیمار سرمادهی به مدت چهار هفته به همراه شستشو و اسید جیبرلیک 1500 پی‌پی‌ام بیشترین سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه گیاهچه را داشت. همچنین بیشترین وزن خشک محور زیر لپه و محور بالای لپه در این تیمار به دست آمد. این در حالی است که برای صفات درصد جوانه‌زنی، طول محور بالای لپه و طول محور زیر لپه هیچ یک از اثرات سه‌گانه و دوگانه معنی‌دار نشد. در صفت درصد جوانه‌زنی بذور سرمادهی شده به مدت 4 هفته در مقایسه با 3 هفته جوانه‌زنی بهتری داشتند. نتایج به دست آمده از آزمایش نشان دهنده این موضوع است که بذور بیلهر مورد مطالعه دارای درجاتی از خواب فیزیولوژیک بودند.

Evaluation of the effective methods of seed dormancy breaking in medicinal plant of Bilhar (Dorema aucheri)

Bilhar or Mountain Kandall (Dorema aucheri) belongs to Apiacea family that contains flavonoid and coumarine compounds. Since, propagation of this plant in natural habitats occurs through seed and due to deep dormancy, the identification of different seed dormancy breaking methods is necessary for preservation of this species. In this respect, different methods, including chilling, washing and gibberellic acid was studied, on the seeds gathered from Kohgiloyeh and Boyerahmad province. For this reason, a factorial experiment with three factors was done based on completely randomized design in three replications, in the faculty of agriculture, Yasouj University, on 2012. Experimental factors were included, chilling period (stratification periods of 3 and 4 weeks), gibberellic acid (zero and 1500 ppm) and washing (washing with distilled water and nonwashable). Results showed that 4 weeks chilling treatment had maximum germination percentage and germination rate and seedling vigor. Also maximum root and shoot dry weight was obtained from the seeds of this treatment. Whereas, double and triple interaction effects for germination percentage, epicotyl and hypocotyl length were not significant. Germination percentage was better in 4 weeks prechilled seed than 3 weeks. Obtained results from this research showed that Bilhar seeds have the physiological dormancy.