بررسی خواب بذر در هفت گونه گیاه دارویی از تیره چتریان (Apiaceae)

وجود خواب در بذرهای گیاهان تیره چتریان یکی از مهم‌ترین دلایلی است که کشت و اهلی کردن آن‌ها را با مشکل مواجه کرده است. جهت ارزیابی خواب بذور هفت گونه دارویی مهم از تیره چتریان، در تابستان 1390 از رویشگاه‌های طبیعی آن‌ها در استان لرستان جمع‌آوری گردید، و جوانه‌زنی آن‌ها در آزمایشی با طرح کاملاً تصادفی و در چهار تکرار 25 تایی بذر مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش بررسی جوانه‌زنی در آب مقطر گونه‌های آوندول (smyrnium cordifrolium)، چویل (ferulago angulata)، کرفس وحشی (kelussia odoratissima) و کندل کوهی (dorema aucheri) فاقد جوانه‌زنی، حال ‌آنکه گلپر (heracleum persicum) دارای 30%، زیره لرستانی (bunium luristanicum) 96% و غازیاقی (falcaria vulgaris) 97% جوانه‌زنی از خود نشان دادند. برای شکستن خواب بذر گونه‌های با جوانه‌زنی کمتر از 30 درصد تیمارهایی شامل سرمادهی مرطوب به مدت زمان‌های 2، 4، 6، 8، 10 و 12 هفته، اسید جیبرلیک با دو غلظت 250 و 500 میلی‌گرم در لیتر، تیمار ترکیبی (اسید جیبرلیک 250 میلی‌گرم در لیتر با تیمار 4 هفته سرمادهی و تیمار ترکیبی اسید جیبرلیک 500 میلی‌گرم در لیتر با تیمار 4 هفته سرمادهی) و نیترات پتاسیم 2/0 درصد اعمال گردید. نتایج نشان داد برای گلپر سرمادهی مرطوب 6 هفته (71%)، و برای گونه‌های کندل کوهی (90%)، کرفس وحشی (63%) و چویل (97%) تیمار 12 هفته سرمادهی مرطوب موثرترین تیمارهای شکستن خواب بذرها بودند. همچنین بذر گونه‌های گلپر و کندل کوهی دارای خواب فیزیولوژیکی متوسط و گونه‌های چویل و کرفس وحشی داری خواب فیزیولوژیکی عمیق بودند.

Study of Seed Dormancy in Seven Medicinal Species from Apiaceae

Seeds of seven species of medicinal plants collected from the natural habitat in Lorestan province in the summer 2011. Germination test carried out in a completely randomized design with four replications of 25 seeds in H2O. Species of Smyrnium cordifrolium, Kelussia odoratissima, Dorema aucheri and Ferulago angulata had no germination while Heracleum persicum, Bunium luristanicum and Falcaria vulgaris showed germination of 30, 96 and 97% respectively. Different treatments of breaking dormancy applied to the species with germination below 30% [moistchilling for periods of 2, 4, 6, 8, 10 and 12 weeks, with two concentrations of 250 and 500 ppm of gibberellic acid, a combination treatment (gibberellic 250 ppm + 4 weeks moistchilling and gibberellic acid 500 ppm + moistchilling for 4 weeks) and potassium nitrate 2 g/l]. The results showed that moistchilling was the most effective treatments to break seed dormancy of Heracleum persicum (6 weeks), Dorema aucheri (12 weeks), Kelussia odoratissima (12 weeks) and Ferulago angulata (12 weeks). Therefore, based on their reactions to the treatments, dormancy of Kelussia odoratissima and Ferulago angulata could be classified as deep physiological dormancy and species of Dorema aucheri and Heracleum persicum intermediate physiological dormancy type.