اثرات تاریخ کاشت و اندازه سوخ مادری بر کمیت و کیفیت بذر پیاز (allium cepa) رقم تگزاس ارلی گرانو 502 در منطقه فریدن اصفهان

مقدمه: انتخاب تاریخ کاشت مناسب برای هر اقلیم و اندازه سوخ مادری از عوامل مهم و موثر بر کمیت و کیفیت تولید بذر ارقام مختلف پیاز است. این پژوهش به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و اندازه سوخ مادری بر کمیت و کیفیت بذر پیاز روز کوتاه رقم تگزاس ارلی گرانو 502، در منطقه فریدن اصفهان طی دو سال زراعی 1396-1395 انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمایش در دو سال به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و در 4 تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی را تاریخ کاشت در چهار زمان به ترتیب اول شهریور، نیمه شهریور، اول مهر و نیمه مهر و فاکتور فرعی را اندازه سوخ مادری در سه سطح با قطرهای 3.5 تا 5، 5.5 تا 7 و 7.5 تا 9 سانتی‌متر تشکیل دادند. صفات اندازه‌گیری شده شامل تعداد چتر در واحد سطح، تعداد کپسول بارور در چتر، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد بذر، درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر بود.یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر سال تنها بر صفت تعداد کپسول در چتر در سطح 1 درصد معنی‌دار شده است و اثرات متقابل سال × تاریخ کاشت، سال × قطر سوخ مادری و سال × تاریخ کاشت × قطر سوخ مادری برای هیچ کدام از صفات معنی‌دار نگردید. در واقع صفات تحت تاثیر سال قرارنگرفتند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت بر همه صفات به‌جزء وزن هزار دانه تاثیر معنی‌دار داشته و تاریخ کاشت اول (اول شهریور) برای همه صفات بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داد. بیشترین درصد جوانه‌زنی (89.83 درصد) و بیشترین سرعت جوانه‌زنی (12.8 بذر در روز) در تاریخ کاشت اول شهریور حاصل شده است که با تاریخ‌های کاشت بعدی تفاوت آماری معنی‌دار نشان داد. اما این دو صفت تحت تاثیر تیمار قطر سوخ مادری قرار نگرفت. برای فاکتور قطر پیاز بیشترین عملکرد بذر (در سال اول 505 و در سال دوم 465 کیلوگرم در هکتار) به تیمار قطر سوخ مادری بین 7.5 تا 9 سانتی‌متر اختصاص پیدا کرد.نتیجه‌گیری: نتایج کلی آزمایش نشان داد که برای حصول بیشترین و مطلوب‌ترین کیفیت بذر پیاز رقم تگزاس ارلی گرانو 502 در منطقه فریدن اصفهان، تاریخ کاشت اول شهریور و اندازه سوخ مادری بین 7 تا 9 سانتی‌متر توصیه می‌شود.

the effect of planting date and mother bulb size on seed quality and quantity of (allium cepa) texas early grano 502 onion variety in frieden, esfahan

introduction: the selection of optimum planting date for every climate and mother bulb size are important factors affecting the quantity and quality of seed production in different cultivars. this study was performed in isfahan province, frieden, during two growing years 2016-2017 to determine the effect of planting time and mother bulb size on the quantity and quality of short-day onion seed varieties texas early grano 502 materials and methods: a split-plot experiment was performed in a randomized complete block design with four replications. the main factor was cultivation dates at four levels: the end of august, the first of september, the end of september and the first of october and mother bulb size at three levels with 3.55, 5.5-7, and 7.5-9cm diameters were assigned as sub-plots. the measured traits were number of umbel per unit area, the number of fertilized capsules in umbel, the number of seeds per capsule, 1000 seed weight, seed yield and germination rate.results: the results of combined analysis of variance showed that effect of year was only significant on the number of capsules per umbel at p<0.01. the interactions of year× mother bulb diameter and year× planting date× mother bulb diameter were not significant for any of the traits. the traits were not affected by the year. the results showed that the planting date had a significant effect on all traits except for 1000 seed weight, and the first planting date (the end of august) had the highest values in all traits. the highest germination percentage (89.83%) and the highest germination rate (12.8) were obtained on the first planting date, which showed a statistically significant difference with the subsequent planting dates.however, these two traits were not affected by mother bulb diameter treatment. the highest seed yield for onion diameter factor (505.65 kg h-1in the first year and 465.78 kg h-1 in the second year) was associated with mother bulb size of 7.5-9 cm. conclusions: the overall result showed that to obtain the highest and most desirable quality of onion seeds of texas early grano 502 cultivar in friedan of isfahan, the planting date of the first of september and the size of the mother bulb “between” 7 to 9 cm is recommended.