تاثیر پیش‌تیمار آبی و هورمونی با جیبرلین بر جوانه‌زنی، ظهور گیاهچه و برخی صفات رشدی دو گونه خارشتر (alhagi graecorum khuzestan ecotype and alhagi maurorum esfahan ecotype) تحت شرایط آب شور خلیج‌ فارس

مقدمه: استفاده از فناوری پیش‌تیمار بذر به‌منظور تسریع در جوانه‌زنی و ظهور گیاهچه گیاهان چند منظوره همچون گیاه شورپسند خارشتر با قابلیت تولید دارو و علوفه در شرایط تنش‌های محیطی و یا کاربرد آب‌های نامتعارف شور (همچون آب خلیج‌فارس) امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی روش‌های پیش‌تیمار بذر و سطوح شوری مختلف بر جوانه‌زنی، ظهور گیاهچه و برخی پاسخ‌های رشدی گیاه خارشتر انجام پذیرفت.مواد و روش‌ها: دو آزمایش مجزا هر یک به‌صورت اسپیلت‌فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه و گلدان در شرایط مزرعه آزمایشی گروه مهندسی‌تولید و ژنتیک‌گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 1400-1399 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی در دو آزمایش شامل سطوح مختلف شوری (آب شهری با هدایت الکتریکی 0.96 دسی‌زیمنس بر متر و 8 و 16 دسی‌زیمنس بر متر با استفاده از آب خلیج‌فارس) به‌عنوان عامل اصلی و روش‌های مختلف پیش‌تیمار بذر (بدون پیش‌تیمار، پیش‌تیمار آبی، پیش‌تیمار با هورمون جیبرلین 50 میلی‌گرم در لیتر و پیش‌تیمار آبی+پیش‌تیمار با هورمون جیبرلین 50 میلی‌گرم در لیتر) و گونه‌های (alhagi maurorum و a. graecorum) به‌عنوان عامل‌های فرعی در نظر گرفته شد.یافته‌ها: نتایج نشان‌دهنده تاثیر معنی‌دار برهمکنش شوری×گونه×پیش‌تیمار بر تمام صفات مورد مطالعه در دو آزمایش بود. با توجه به نتایج مقایسه میانگین‌ها بیشترین مقدار صفات درصد جوانه‌زنی بذر، شاخص بنیه بذر، درصد ظهور گیاهچه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، ماده‌خشک‌کل و هدایت روزنه‌ای در گونه a. graecorum و تیمار توام آب شهری با هدایت الکتریکی 0.96 دسی‌زیمنس بر متر و پیش‌تیمار آبی+پیش‌تیمار با هورمون جیبرلین 50 میلی‌گرم در لیتر به‌ترتیب با 29.1، 90.2، 24.0، 32.3، 52.5، 52.1 و 32.4 درصد افزایش نسبت به تیمار عدم اعمال پیش‌تیمار و شوری حاصل شد. نتایج آماره‌های حاصل از برازش تابع لجستیک نیز بر صفت درصد ظهور گیاهچه نشان داد که این تابع به‌خوبی توانسته است روند ظهور گیاهچه را در هر دو گونه مورد مطالعه، در سطوح مختلف پیش‌تیمار و در هر سطح تنش شوری در برابر زمان توصیف کند (r2adj≥0.98 و rmse≤3.38). بنابر نتایج در دو گونه مورد مطالعه اگرچه روند کاهش ظهور گیاهچه از سطح 8 دسی‌زیمنس بر متر آغاز گردید، اما در سطح 16 دسی‌زیمنس بر متر اعمال تنش شوری شیب افزایش درصد ظهور گیاهچه به ازای زمان کندتر بوده است.نتیجه‌گیری: حال به‌منظور کشت و بهره‌وری از اراضی شور حاشیه سواحل و نیز احیای مراتع کشور، گونه a. graecorum تحت تیمار توام پیش‌تیمار آبی+پیش‌تیمار با هورمون جیبرلین 50 میلی‌گرم در لیتر نسبت به دیگر سطوح تیماری قابل توصیه است.

effect of hydro and hormone priming with gibberellin on germination, seedlings emergence and some growth characters in two alhagi species (alhagi graecorum khuzestan ecotype and alhagi maurorum esfahan ecotype) under saline conditions of using seawater of persian gulf

introduction: the use of seed priming technology to accelerate the germination and seedling emergence of multi-purpose plants such as halophytes (alhagi) with the ability to produce medicine and forage under environmental stress conditions or use of saline water (such as seawater of persian gulf) has received much attention today. therefore, the present study was conducted to investigate seed priming methods and different salinity levels on germination, seedling emergence, and some growth responses of alhagi plant.material and methods: two separate split-factorial experiments were conducted based on a randomized complete block design with four replications as a petri dish culture (first experiment) and a pot experiment in the field was performed in the department of plant production and genetics, faculty of agriculture, shahid chamran university (ahwaz, iran) during 2020-21. in both experiments, different levels of salinity (municipal water source with ec=0.96 ds.m-1, 8 and 16 ds.m-1 using seawater of persian gulf) were assigned as the main plot, and different methods of seed priming (non-priming, hydro priming, hormonal priming with 50 ppm gibberellin and hydro priming+hormonal priming with 50 ppm gibberellin) and species (a. maurorum and a. graecorum) were assigned as sub-factors.results: the results showed the significance of salinity × species × priming interaction on all studied traits. according to the mean comparison results, the highest values of germination percentage, seed vigor index, seedling emergence, plant height, number of branches, total dry matter and stomatal conductance were obtained from a municipal water source with ec=0.96 ds.m-1 and hydro priming+hormonal priming with 50 ppm gibberellin for a. graecorum (29.1, 90.2, 24.0, 32.3, 52.5, 52.1 and 32.4% increase compared to non-priming and control salinity stress on this species, respectively). the output of the fitted logistic model to seedling emergence percentage showed that this model well explained the relationship between seedling emergence of two alhagi species in responses to salinity and seed priming (r2 adj≥0.98 and rmse≤3.38). therefore, in both studied species, the decline in seedling emergence started from the 8 ds/m salinity level. however, at the 16 ds/m salinity level, the slope of increase in seedling emergence percentage was slower per time unit.conclusion: to cultivate and exploit the saline coastal lands and also to restore the pastures in the country, a. graecorum species under the combined treatment of hydro priming + hormonal priming with 50 ppm gibberellin are recommended in comparison with other treatment levels.