اثر پیش‌تیمار بذر بر برخی مولفه‌های جوانه‌زنی و فعالیت آنزیمی گیاهچه گلرنگ (carthamus tinctorius) در شرایط تنش خشکی در آزمایشگاه

مقدمه: گلرنگ گیاهی است که به دلیل دارا بودن ارزش بالای دارویی و غذایی به خصوص استحصال روغن خوراکی در کشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار گرفته است. خشکی از مهمترین عوامل زیان بار در نواحی خشک و نیمه خشک جهان است که تولید گیاه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مواد تعدیل کننده نقش مهمی را در سازگاری گیاهان به شرایط تنش ایفا می‌کنند. از جمله این مواد هورمون اسید جیبرلیک و آنتی اکسیدان اسید آسکوربیک است که موجب افزایش تحمل گیاهان در شرایط نا مساعد محیطی می‌شوند. تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر اسید جیبرلیک و اسید آسکوربیک بر مولفه‌های جوانه‌زنی بذر و برخی شاخص‌های آنزیمی گلرنگ در شرایط تنش خشکی انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم کشاورزی دانشگاه ایرانشهر در سال 1399 اجرا شد. عامل اول شامل سه سطح پیش‌تیمار بذر (شاهد (پیش تیمار با آب مقطر)، پیش تیمار با اسید جیبرلیک و پیش تیمار با اسید آسکوربیک) و عامل دوم تنش خشکی در چهار سطح (0، 3-، 6- و 9- بار) بود. تنش خشکی با استفاده از پلی اتیلن گلایکول 6000 اعمال شد. جوانه‌زنی بذرها در داخل ژرمیناتور با دمای 25 درجه سلسیوس به مدت 14 روز تحت شرایط تاریکی انجام شد. صفات جوانه‌زنی و شاخص‌های آنزیمی طبق روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اکثر شاخص‌های جوانه‌زنی و رشدی گیاهچه گلرنگ با افزایش تنش خشکی روند کاهشی داشت، همچنین تنش خشکی منجر به تغییر فعل و انفعالات آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت شد. پیش‌تیمار بذر با اسید جیبرلیک و اسید آسکوربیک در مقایسه با بذرهای پیش‌تیمار نشده، منجر به افزایش شاخص‌های جوانه‌زنی، رشد گیاهچه و بهبود در فعالیت آنزیمی از جمله کاتالاز، پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز شد. پیش‌تیمار با اسید جیبرلیک از برتری معنی‌داری برخوردار بود. پیش‌تیمار بذر در شرایط تنش خشکی منجر به افزایش صفات سرعت جوانه‌زنی، محتوی پروتئین و فعالیت کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربیک دیسموتاز نسبت به شاهد گردید.نتیجه‌گیری: به طور کلی، پیش‌تیمار بذرهای گلرنگ با استفاده از اسید جیبرلیک منجر به تغییر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت شده و این فعل و انفعالات در نهایت موجب تعدیل اثرات منفی تنش خشکی و افزایش پارامترهای جوانه‌زنی شد. جنبه‌های نوآوری: 1- نقش اسید جیبرلیک و اسید آسکوربیک بر صفات جوانه‌زنی بذر گلرنگ بررسی شد. 2- تاثیر اسید جیبرلیک و اسید آسکوربیک بر میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و پروتئن محلول در طول جوانه‌زنی بذر بررسی گردید.

effect of seed priming on some germination indices and enzymatic activity of safflower (carthamus tinctorius) seedling under drought stress in vitro

introduction: safflower is a plant that has been considered due to its high medicinal and nutritional value, especially in the extraction of edible oils in developed countries. drought is one of the most important harmful factors in arid and semi-arid regions of the world that affects plant production. modifiers play an important role in plant adaptation to stress conditions. among these compounds are the hormone gibberellic acid and the antioxidant ascorbic acid, which increase plant tolerance to adverse environmental conditions. the present study investigated the effect of gibberellic acid and ascorbic acid on seed germination parameters and some enzymatic indices of safflower under drought stress.materials and methods: the experiment was conducted as a factorial based on a completely randomized design with three replications in the agricultural science laboratory of iranshahr university in 2020. experimental treatments included three levels of control (pretreatment with distilled water), pretreatment with gibberellic acid and ascorbic acid, and four levels of drought stress (0, -3, -6, and -9 bar). drought stress was applied using polyethylene glycol 6000. seed germination was carried out inside a germinator at 25 ° c for 14 days in darkness. germination traits and enzymatic indices were measured using standard methods.results: the results of variance showed that most germination and growth indices of safflower seedlings decreased with increasing drought stress. also, drought stress led to changes in the activity of antioxidant enzymes. seed priming with gibberellic acid and ascorbic acid increased germination indices and seedling growth and improved enzymatic activity, including catalase, peroxidase, and superoxide dismutase in comparison with untreated seeds. priming with gibberellic acid had a significant advantage. seed priming in drought stress conditions has increased germination rate, protein content, and catalase, peroxidase, and ascorbic dismutase activity, respectively, compared to the control. conclusion: in general, seed priming of safflower using gibberellic acid changed the activity of antioxidant enzymes. these activities ultimately moderated the negative effects of drought stress and increased germination parameters. highlights: 1-the role of gibberellic acid and ascorbic acid on safflower seed germination traits was investigated. 2-the effect of gibberellic acid and ascorbic acid on the activity of antioxidant enzymes and soluble protein during seed germination was investigated.