مطالعه اثر اسید سالیسیلیک بر جوانه‌زنی و رشد اولیه گیاهچه عدس‌الملک بومی طالخونچه اصفهان (securigera securidaca) در شرایط تنش شوری

مقدمه: عدس الملک گیاهی دولپه، یکساله و دگر گرده افشان بوده که بطور عمده در ایران در استان های فارس، خوزستان و آذربایجان شرقی یافت می شود. بذر این گیاه در درمان کلسترول و قند خون کاربرد دارد. تنش های غیرزنده مانند شوری از عوامل مهم در کاهش رشد گیاهان به شمار می روند. هر چند شوری می تواند بر رشد گیاه تاثیر بسزایی داشته باشد اما شدت آن به طول مدت شوری، نوع املاح، گونه گیاهی و مرحله رشد گیاه وابسته است. در فرآیند جوانه زنی بذر بیشترین اثر تنش شوری بر درصد و سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه و ساقه چه در گیاه می باشد زیرا افزایش غلظت یون در محیط رشد گیاه سبب پایین آمدن پتانسیل آب محیط شده و همچنین برخی از یون ها سبب بروز سمیت در گیاهان می گردند. لذا بررسی وضعیت جوانه زنی گیاهان در شرایط تنش شوری و کاربرد ترکیباتی مانند اسید سالیسیلیک در جهت افزایش مقاومت گیاهان به تنش در مناطق شور می تواند راهنمای کشت گیاهان در شرایط فوق باشد. به همین منظور مطالعه اثر اسید سالیسیلیک بر جوانه زنی و پارامترهای رشد عدس الملک در شرایط شوری به عنوان هدف این تحقیق در نظر گرفته شد. مواد و روش ها: آزمایش حاضر بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار در شرایط ژرمیناتور در آزمایشگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس انجام گردید. تیمارهای آزمایش شامل 5 سطح تنش شوری (پتانسیل های اسمزی صفر، 0.3 -، 0.6 -، 0.9 - و 1.2 - مگاپاسکال) و 3 سطح اسید سالیسیلیک  (صفر، 1 و 2 میلی مولار) که بذرها به مدت 24 ساعت در محلول مربوطه خیسانده شد بودند. پس از اتمام دوره آزمایش (هشت روز)، درصد و سرعت جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، طول و وزن تر و خشک ریشه چه و ساقه چه اندازه گیری و محاسبه گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که کلیه پاسخ های گیاهی تحت تاثیر پتانسیل های اسمزی مختلف کاهش معنی داری در سطح یک درصد در مقایسه با نمونه شاهد را نشان دادند. درصد جوانه زنی 91.11 درصد به عنوان بالاترین میانگین جوانه زنی در شرایط عدم تنش شوری و با کاربرد 1 میلی مولار اسید سالیسیلیک  بدست آمد. در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ میانگین های مربوط به اثر اسید سالیسیلیک، کمترین میانگین طول ساقه چه (6.35 میلی متر) مربوط به تیمار شاهد و بیشترین آن (10.88 میلی متر) مربوط به محلول 1 میلی مولار اسید سالیسیلیک  بدست آمد که بیانگر 71.34 درصد افزایش می باشد. همچنین خیساندن بذرها توسط اسید سالیسیلیک  باعث 84.98 درصد افزایش در وزن تر ریشه چه شد. افزایش سطح تنش شوری به ترتیب سبب 96.30 و 94.62 درصد کاهش در میانگین های وزن خشک ریشه چه و ساقه چه گردید. نتیجه گیری: خیساندن بذرهای عدس الملک بومی طالخونچه اصفهان توسط اسید سالیسیلیک  باعث بهبود جوانه زنی در شرایط تنش شوری گردید. بنابراین قرار دادن بذرها قبل از کاشت در محلول یک میلی مولار اسید سالیسیلیک می تواند جهت بهبود جوانه زنی بذر عدس الملک تحت شرایط تنش شوری  مورد استفاده قرار گیرد. جنبه های نوآوری: 1-مناسب ترین غلظت اسید سالیسیلیک  جهت خیساندن بذر به منظور افزایش مقاومت گیاهان به تنش شوری غلظت یک میلی مولار می باشد. 2- خیساندن بذر عدس الملک در محلول اسید سالیسیلیک  قبل از کاشت سبب افزایش در جوانه زنی، شاخص بنیه بذر و طول و وزن ریشه چه و ساقه چه در شرایط تنش شوری و همچنین در شرایط غیر شوری می گردد.

effect of salicylic acid on germination and early growth of securigera securidaca seedling under salinity stress

introduction: lentil is a dicot, annual, and cross-pollinating plant that is found mainly in fars, khuzestan and east azerbaijan provinces. the seeds of the plant are used in the treatment of cholesterol and blood sugar. abiotic stresses such as salinity are important factors in reducing plant growth and yield. although salinity can remarkably affect plant growth, its intensity depends on duration, type, plant species and growth stage. the greatest effect of salinity during the germination process is on germination rate and percentage and radicle and plumule length, as the increased concentration of ions in therefore, studying of plant germination under salt stress and application of compounds such as salicylic acid to improve plant tolerance to salinity in saline areas can serve as a guideline for the cultivation of plants under such conditions. therefore, this research aimed to study the effect of salicylic acid on the germination and growth parameters of securigera securidaca l. under salinity conditions. materials and methods: the experiment was conducted as a factorial in a completely randomized design with three replications under the germinator conditions in the laboratory of fars agricultural and natural resources research and education center. experimental treatments consisted of 5 levels of salinity stress (0, -0.3, -0.6, -0.9 and -1.2 mpa) and 3 levels of salicylic acid (0, 1 and 2 mm). the seeds were soaked in the treatments for 24h. at the end of the experiment (8 days), germination percentage and rate, seed vigor index, and fresh and dry weight of radicle and plumule were measured and calculated.results: the results showed that all plant responses were affected by different osmotic potentials at p<0.01 compared with the control. the highest germination percentage was 91.11 under stress-free conditions and the application of salicylic acid at 1 mm. during the comparison of means for salicylic acid, the highest mean plumule length (10.88 mm) was related to 1 mm salicylic acid solution and the lowest (6.35 mm) was for control treatment, which showed an increase of 71.34%. also, soaking seeds with salicylic acid caused an 84.98% increase in root fresh weight. an increase in salinity led to 96.30 and 94.62% decrease in radicle and plumule dry weights, respectively. conclusions: the study showed that soaking seeds with salicylic acid improved germination under salt stress conditions. therefore, seed placement in salicylic acid solution (1 mm) prior to cultivation can be used to improve the germination of securigera securidaca l. under salinity conditions.highlights: 1- the most suitable concentration of salicylic acid for seeds soaking to increase plant tolerance to salinity stress is 1 mm. 2-soaking of securigera securidaca l. seeds in salicylic acid increases germination, seed vigor index and radicle and plumule length and weight under saline and non-saline conditions.