اثر تنش کم آبی و محلول‌پاشی گیاه مادری بر خصوصیات جوانه‌زنی بذرهای تولیدی سه رقم جو (hordeum vulgare)

مقدمه: جو چهارمین غله زراعی در دنیا و در ایران دومین غله در تامین نیازهای غذایی است. با توجه به رشد جمعیت و کمبود غذا، بررسی راهکارهای افزایش تولید از اهمیت خاصی برخوردار است. بذرهای با کیفیت و دارای بنیه بالاتر در مواجه با تنش های زنده و غیرزنده، بهتر سبز شده و گیاهچه قوی‌تر با بنیه بالاتری دارند. به نظر می رسد یکی از راه کارهای مناسب در جهت کاهش یا تعدیل اثر تنش بر عملکرد، محلول پاشی با عناصر ریزمغذی می باشد که می تواند بر جوانه زنی و بنیه بذرهای تولیدی نیز موثر باشد. این پژوهش با هدف بررسی اثر تنش کم آبی و محلول پاشی گیاه مادری برخصوصیات جوانه زنی و بنیه بذرهای سه رقم جو، انجام گردید.مواد و روش ها: آزمایش جوانه‌زنی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار روی بذرهای حاصل از یک آزمایش مزرعه‌ای انجام شده در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان در سال زراعی 97-1396 انجام شد. عامل اول محلول پاشی در پنج سطح (بدون محلول پاشی، سولفات روی (نیم درصد)، سولفات پتاسیم (نیم درصد)، اسید سالیسیلیک (1.5 میلی مولار) و سوپراکسید دیسموتاز (3 در هزار) در مرحله شروع پنجه زنی با فاصله 7 روز و در 3 نوبت و عامل دوم ارقام جو در سه سطح (گوهران (متحمل به خشکی)، مهر (متحمل به شوری) و ارمغان (حساس به تنش) بودند. پس از برداشت بذور از تیمار تنش قطع آبیاری در انتهای فصل، صفات جوانه زنی مورد ارزیابی قرار گرفتند.یافته ها: محلول پاشی گیاه مادری جو در شرایط تنش خشکی آخر فصل، تاثیر معنی داری بر طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، شاخص طولی و وزنی بنیه گیاهچه، ضریب آلومتری و یکنواختی جوانه زنی بذر داشت. همچنین بین ارقام مورد مطالعه در شرایط کم آبیاری انتهای فصل، رقم گوهران توسعه بهتر ساقه‌چه و ریشه‌چه (شاخص وزنی بنیه گیاهچه) و یکنواختی جوانه‌زنی گیاهچه بالاتری داشت.نتیجه گیری: محلول‌پاشی سولفات روی و سولفات پتاسیم روی رقم‌های مختلف جو، شرایط متابولیکی مناسبی را در بذر بوجود آورده، که به دلیل توسعه بهتر ریشه‌چه و وزن خشک بیشتر آن نسبت به توسعه ساقه‌چه و در نتیجه ضریب آلومتری بالاتر و استقرار بهتر گیاهچه (یکنواختی جوانه‌زنی گیاهچه) می تواند شرایط رشد بهتری را در شرایط تنش خشکی فراهم نماید.

Effect of Water Deficit Stress and Foliar Application of Maternal Plant on Germination Characteristics of Three Barley (Hordeum vulgare) Cultivars

Extended abstractIntroduction: Barley is the fourth largest cereal crop in the world and the second cereal crop in Iran in supplying food needs. Considering population growth and food shortages, it is important to look at ways to increase production. Seeds of higher quality and vigor emerge better when exposed to biotic and abiotic stresses and have stronger seedlings with higher vigor. It seems that one of the appropriate strategies for reducing or moderating the effect of stress on yield is foliar application with micronutrients which can also affect germination and vigor of the produced seeds. For this purpose, the effect of water stress and foliar application on germination characteristics and vigor of barley seeds was investigated. Materials and Methods: A factorial experiment was carried out based on CRD with four replications on the seeds resulted from a field experiment at Isfahan Kaboutarabad Agricultural Research Station, during the cropping year of 201819. The main factors was foliar application at five levels: no foliar application(water use), zinc sulfate (0.5%), potassium sulfate (0.5%) and salicylic acid (1.5 mM), and superoxide dismutase (3 mg/liter) at the start of tillering for three times at seven day intervals and the subfactor was genotypes was Goharan (drought tolerant), Mehr (salttolerant) and Armaghan (stresssensitive). After harvesting, germination traits were evaluated.Results: Foliar application of maternal barley plant at the late season drought stress had a significant effect on root and shoots length, root and shoot dry weight, length and weight vigor indices, allometric coefficient and germination uniformity of seed. Also among the studied cultivars in late season irrigation cut off conditions, Goharan cultivar had a better shoot and root development (seedling vigor weight index) and higher seed germination uniformity.Conclusion: Foliar application of potassium sulfate and zinc sulfate on different barley cultivars resulted in favorable metabolic conditions in seed and due to better root development and higher dry weight than stem development and as a result, higher allometric coefficient and better establishment under late season drought stress, may provide better growth conditions under drought stress conditions. Highlights:Goharan barley cultivar responds more positively to foliar application under late season drought stress conditions.Foliar application of potassium sulfate, zinc sulfate and super oxidase superoxide on Goharan cultivar maternal plant under late season drought stress condition led to the highest seedling root length, root dry weight and shoot dry weight.