جمع‌آوری منابع ژنتیکی شبدرشیرین ایران به منظور حفاظت و بهره برداری

مقدمه: وجود تنوع در گیاهان زراعی برای کشت و زرع از جمله علوفه یکی از راه کارها جهت نیل به کشاورزی پایدار است. از آنجا که شبدر شیرین (melilotus spp) یکی از گیاهان علوفه‌ای با عملکرد مناسب برای کاشت در مزارع و به ویژه زمین‌های حاشیه‌ای است، لذا جمع‌آوری و ارزیابی این ژرم‌پلاسم اولین گام موثر در حفاظت و بهره‌برداری از این گیاه در داخل کشور است. تا قبل از این تحقیق، تعداد محدودی از منابع ژنتیکی این جنس در کشور جمع‌آوری شده است.مواد و روش ها: در این تحقیق با استفاده از دستورالعمل‌های استاندارد در طی دو سال با مراجعه به محل‌های پراکنش نمونه‌ها در طبیعت، ژرم پلاسم شبدرشیرین موجود در ایران جمع‌آوری شد. همچنین 26 مشخصه محل جمع‌آوری یادداشت گردید. آماره‌های توصیفی این مشخصه‌ها برآورد گردید. ژرم‌پلاسم‌های جمع‌آوری شده برای دو سال در مزرعه کشت شدند تا با استفاده از منابع موجود گونه و دوره زندگی آنها مشخص شود. بذر ژرم‌پلاسم‌های جمع‌آوری شده برای استفاده‌های بعدی در شرایط کوتاه مدت (c ° 42) و بلند مدت (c ° 18) حفاظت شدند.یافته‌ها: مجموعا 258 نمونه‌ژنتیکی جمع‌آوری شد. نمونه‌ها از ارتفاع 11 متر از سطح دریا در بابلسر تا 3090 متری در نور آباد لرستان پراکنش داشتند. ژرم‌پلاسم‌های جمع‌آوری شده بطور عمده از مناطق غیرشور جمع‌آوری شدند ولی هشت نمونه از مناطقی با شوری متوسط تا بالا جمع‌آوری گردید. m. albus،m. officinalis و m. indicus به ترتیب با 21، 201 و 36 نمونه‌ژنتیکی در مجموعه شناسایی شدند. در این تحقیق گونه‌های m. sulcatus و m. dentatus که در تحقیقات قبلی برای ایران در منابع گیاه‌شناسی ذکر شده بود، با مراجعه به آدرس‌های ذکر شده در منابع بدست نیامدند.نتیجه‌گیری: نمونه‌های جمع‌آوری شده از مناطق حاشیه‌ای (شور، زهکش پایین و کم بازده) پتانسیل و قابلیت تحمل شرایط تنشی را دارند، لذا می‌توان از این ژرم‌پلاسم‌ها در تحقیقات آینده استفاده نمود. تمام نمونه‌های m. indicus یک‌ساله بودند، درصورتی که در دو گونه دیگر نمونه‌های یک‌ساله، دوساله اختیاری و دوساله اجباری نیز وجود داشتند. عدم دسترسی به m. sulcatus و m. dentatus می‌تواند هشداری درخصوص تهدید این گونه‌ها در کشور باشد. مجموعه جمع‌آوری شده به اضافه کلکسیون قبلی بانک ژن گیاهی ملی ایران (80 نمونه) پتانسیل ژنتیکی مناسبی از این جنس را برای بهره‌برداری در کشور فراهم نموده است.

Collection of Iranian Melilotus Genetic Resources for Conservation and Utilization

DOR: 98.1000/23831251.1399.7.135.13.1.1580.1610Extended abstract Introduction: One of approaches to reach sustainable agriculture is to exploit crop diversity, especially in legume species. Since Melilotus spp. (sweet clover) is a forage crop with a suitable yield especially in the marginal lands; therefore collection and characterization of this germplasm is the first effective step for its conservation and utilization in the country. Few accessions of Melilotus genetic resources had been collected in the National Plant Gene Bank of Iran, before this study.Materials and Methods: Sweet clover genetic resources were collected all over the country using standard descriptors during two years. Twentysix characteristics of collection sites were recorded and their descriptive statistics were estimated. The collected materials were planted in an experimental field to identify their life cycle. The seeds of collected germplasms were conserved in mid (24 °C) and long (20 °C)terms conditions for further using.Results: A total of 258 accessions were collected. The geographical altitude of plant origin differed from 11 m in Babolsar to 3090 m in Noor Abad in Lorestan. The materials were mostly collected from nonsaline habitats. However, eight accessions were collected from mid to high salinity locations. Taxonomically, M. albus, M. officinalis, and M. indicus were identified with a number of 21, 201 and 36 accessions, respectively. M. dentatus and M. sulcatus, which have been mentioned in the former researches in Iran, were not collected in the recent study.Conclusion: The collected germplasms from marginal lands (saline, low drainage and low fertility lands) may be tolerant to such marginal lands, therefore they can be exploited for the future research. All M. indicus species were annual; whereas there were annual as well as facultative and obligate biennial accessions in the two other species. Lack of access to M. dentatus and M. sulcatus may be an alarm that they may be threatened species in the country. Collected materials in this study along with the former collection in the Iranian National Plant Gene Bank (80 accessions) have provided high potentials of Melilotus genetic resources for exploitation in the further.Highlights:1 The threefold increase in the Melilotus germplasms in the exsitu conservation system.2 Alarm for M. dentatus and M. sulcatus which may be threatened with extinction in the country.