تاثیر پیش تیمار متیل جاسمونات بر شاخص‌های جوانه‌زنی و ویژگی‌های بیوشیمیایی گیاهچه استویا (stevia rebuadiana) تحت تنش شوری

مقدمه: استویا گیاهی چندساله، روز کوتاه و متعلق به خانواده آستراسه است که گیاه شکر برگ نیز نامیده می شود. جوانه زنی ضعیف در این گیاه مانعی برای کشت در مقیاس بزرگ بوده و سبب کمیاب شدن و گران قیمت بودن مواد موثره این گیاه دارویی شده است. در بسیاری از گیاهان مرحله جوانه زنی بذر به شوری حساس بوده و تعیین کننده بقای گیاهان در خاک های شور می باشد. سطوح بالای شوری خاک می تواند به طور معنی داری از جوانه زنی و رشد گیاهچه به دلیل اثرات مربوط به پتانسیل اسمزی بالا و سمیّت ویژه یون، جلوگیری نماید. از طرفی جاسمونات ها از تنظیم کننده های رشد گیاهی جدید به شمار می روند که در افزایش مقاومت گیاهان به تنش های محیطی از جمله تنش شوری نیز از نقش مهمی برخوردارند. به همین دلیل این آزمایش با هدف بررسی تاثیر پیش تیمار بذر با متیل جاسمونات بر شاخص های جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی گیاهچه های گیاه دارویی استویا تحت تنش شوری انجام گرفت.مواد و روش ها: این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در آزمایشگاه زیست شناسی گیاهی مجتمع پروفسور حسابی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام شهر اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل پیش تیمار متیل جاسمونات در 5 سطح (صفر، 2.5، 5، 10 و 15 میکرومولار) و تنش شوری در 4 سطح (صفر، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر) فاکتورهای آزمایشی بودند. در پایان آزمایش صفات درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، ارزش جوانه زنی، طول گیاهچه، شاخص قوه نامیه بذر، کلروفیل کل، میزان پرولین، فعالیت آنزیم کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز اندازه گیری شدند.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که اثرات تنش شوری، متیل جاسمونات و اثر متقابل شوری و متیل جاسمونات بر درصد و سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، ارزش جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، کلروفیل کل، پرولین و فعالیت آنزیم کاتالاز معنی دار بود. پرایمینگ بذر با 5 میکرومولار متیل جاسمونات در سطح شوری با هدایت الکتریکی صفر دسی زیمنس بر متر، بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی، ارزش جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، میزان کلروفیل کل و پرولین آزاد را داشت. با افزایش تنش شوری و میزان متیل جاسمونات فعالیت آنزیم کاتالاز افزایش معنی داری نشان داد. شوری باعث کاهش شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه استویا و افزایش فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز گردید، ولی پرایمینگ بذر با متیل جاسمونات از طریق افزایش درصد و سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر، رشد گیاهچه را بهبود بخشیده و اثرات ناشی از تنش شوری را تعدیل نمود.نتیجه گیری: به طور کلی با توجه به نتایج این تحقیق می توان اظهار داشت که متیل جاسمونات به عنوان بهبود دهنده احتمالاً می تواند باعث کاهش اثرات منفی شوری شود و با افزایش شاخص های جوانه زنی مثل درصد و سرعت جوانه زنی در بهبود رشد گیاه استویا موثر باشد، البته برای دست یابی به نتایج دقیق تر، باید تحقیقات بیشتری انجام گیرد.جنبه های نوآوری:تیمار شوری اثر منفی و متیل جاسمونات اثر مثبتی بر شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت بذر استویا داشت.استفاده از متیل جاسمونات در غلظت 5 میکرومولار می تواند در بهبود رشد گیاه استویا و کاهش اثرات منفی شوری موثر باشد.