بسته تغییر اقلیم چگونه بر جوامع انسانی اثر می‌گذارد: رهیافت باستان‌شناختی تاریخی به دیرین‌اقلیم‌شناسی

تغییرات اقلیمی مانند بسته‌ای آکنده از مخاطرات است که همه جنبه‌های زندگی بشر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پیامدهای تغییر اقلیم به دو بخش تقسیم می‌شود؛ مستقیم: مخاطرات اقلیمی مانند باران‌های سیل‌آسا، خشکسالی، امواج سرما و گرما و طوفانهای گرد و غبار که خود پیامدهایی مانند قحطی، سوءتغذیه، بیماری‌های جسمی و روانی، آوارگی و مرگ ‌و میر را به دنبال دارند؛ غیرمستقیم: زیان‌های اقتصادی-اجتماعی بلندمدت، مانند بیکاری، مهاجرت‌های اجباری، کاهش جمعیت، ناامنی منطقه‌ای، درگیری‌های داخلی، جنگ و فروپاشی سیاسی-اجتماعی. در دوره‌های تغییر اقلیم، معمولاً با رفتارها و اتفاقاتی مواجه می‌شویم که ظاهراً مستقل از پیامدهای رویداد اقلیمی هستند؛ اما عمدتاً با آن ارتباط غیرمستقیم دارند. تحقیق در مورد تغییر اقلیم کنونی ناشی از گرمایش زمین می‌تواند برای باستان‌شناسان و مورخان در شناخت پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم این پدیده و تعمیم این اطلاعات به گذشته مفید باشد. پیامدهای رویدادهای اقلیمی در مطالعات باستان‌شناسی اغلب از نشانه‌هایی مانند تغییر در سیستم معیشتی، رها شدن سکونتگاه‌ها در یک منطقه بدون شواهد خشونت، کاهش جمعیت منطقه‌ای، تغییر الگوی توزیع سکونتگاه‌ها و غیره استنباط می‌شود. گزارشهای تاریخی سیل، خشکسالی، قحطی، شیوع بیماریهای همهگیر، افزایش شورشها و جنگهای داخلی را میتوان با دورههای تغییرات آب و هوایی تطبیق داد.در این مقاله همراه با توضیحاتی در خصوص جزئیات بسته تغییر اقلیم، نمونه‌های باستانی و تاریخی مرتبط ارائه شده است. این تحقیق بر اهمیت بهره‌گیری از پژوهش‌های دیرین‌اقلیم در مطالعات باستان‌شناسی و تاریخی تاکید می‌کند. در حال حاضر، تعداد و تفکیک زمانی پژوهش‌های دیرین‌اقلیم انجام شده در ایران به حدی است که می‌توان اقلیم هولوسن را با اطمینان نسبتاً بالایی بازسازی کرد. تاثیرگذارترین تغییرات اقلیمی هولوسن شامل رویدادهای 8200، 6200، 5200، 4200، 3200 سال پیش، سرمایش اوایل قرون وسطی (حدود 450-850 م) و عصر یخبندان کوچک (حدود 1250-1870 م) هستند.ارتباط بین پژوهش‌های دیرین‌اقلیم و مطالعات باستان‌شناسی و تاریخی می‌تواند به روشن شدن موضوعات مهمی مانند آنچه منجر به دوره‌های تاریک و آشفته و سقوط فرهنگ‌ها و تمدن‌های باستانی شد، کمک کند. نوسانات اقلیمی در گذشته چالش‌های جدی برای فرهنگ‌های باستانی و تمدن‌های تاریخی ایجاد کرده‌، سازگاری سیاسی آن‌ها را محدود نموده و انعطاف‌پذیری اجتماعی را کاهش داده‌ و در نهایت منجر به عواقب شدیدی برای جوامع بشری شده‌اند. 

how the climate change package affects human societies: the archaeological-historical approach into palaeoclimatology

climate change is like a package full of disasters that affect all aspects of human life. the consequences of climate change are divided into two parts; direct: climate hazards such as torrential rains, drought, cold and heat waves, and dust storms, which themselves have outcomes such as famine, malnutrition, physical and mental illnesses, homelessness, and mortality; indirect: long-term socio-economic losses, such as unemployment, forced migrations, population decline, regional insecurity, civil conflicts, war, and socio-political collapse. in climate change periods, we usually face behaviors and occurrences seemingly independent of the climate event’s consequences but mostly have an indirect link with it. research on the current climate change caused by global warming can be useful for archaeologists and historians in knowing the direct and indirect outcomes of this phenomenon and generalizing this information to the past. the consequences of climatic events in archaeological studies are often inferred from signs such as changes in the subsistence system, the abandonment of settlements in a region without evidence of violence, the regional population reduction, changes in the distribution pattern of settlements, etc. further, historical reports of floods, droughts, famines, outbreaks of epidemics, increases in rebellions, and civil wars can be adapted to periods of climate change. in this article, along with explanations regarding the details of the climate change package, related ancient and historical examples are presented. this research underlines the significance of using paleoclimate research in archaeological and historical studies. currently, the number and resolution of paleoclimate research conducted in iran are such that the holocene climate can be reconstructed with relatively high confidence. the most notable holocene climate changes include the 8.2 ka bp, 6.2 ka, 5.2 ka bp, 4.2 ka bp, and 3.2 ka bp events, the early medieval cooling (ca. ad 450-850), and the little ice age (ca. ad 1250-1870).the connection between paleoclimate research and archaeological and historical studies can help shed light on crucial issues such as what led to the dark and turbulent periods and the fall of ancient cultures and civilizations. climate fluctuations in the past posed serious challenges to ancient cultures and historical civilizations, constraining their political adaptability and diminishing social resilience, ultimately leading to grave repercussions for human societies