منطبق‌سازی تاریخ‌گذاری‌های مطلق (14c) و نسبی گورستان عصر آهن مسجد کبود تبریز براساس روش طیف‌سنج جرمی شتاب‌دهنده (ams)

گورستان عصر آهن مسجد کبود تبریز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محوطه‌ های مرتبط با دوران آهن در نواحی شرقی دریاچه‌ی ارومیه شناخته می شود. تا کنون در این محوطه 5 فصل کاوش باستان‌شناختی صورت گرفته و بر اساس یافته‌های سفالی به دست آمده، تاریخ‌گذاری نسبی آن برابر با 1200-800 پ.م پیشنهاد شده است. در این پژوهش با استفاده از روش طیف‌سنج جرمی شتاب‌دهنده (ams)، نمونه‌های برداشت‌شده از بقایای انسانی گورستان، مورد تاریخ‌گذاری مطلق قرار گرفته و نتایج تاریخ‌گذاری مطلق با تاریخ‌گذاری نسبی مورد سنجش و مقایسه قرار گرفته است. جهت انجام این آزمایش، 4 عدد قطعه استخوان و 1 نمونه دندان از میان بقایای انسانی در دسترس، برداشت‌شده و هر 5 نمونه در آزمایشگاه رادیو کربن پوزنان لهستان مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. نتایج حاصل از این پژوهش، ضمن تائید تاریخ‌گذاری نسبی پیشنهادشده بیانگر این نکته است که این محوطه طبق تاریخ‌گذاری مرسوم عصر آهن به دوران عصر آهن 1 و 2 تعلق دارد؛ همچنین بر اساس مطابقت داده‌های فلزِ آهن در گورستان عصر آهن مسجد کبود با تاریخ‌گذاری مطلق انجام شده و الگوی متداول استفاده از فلز آهن در سایر نواحی حوضه‌ی دریاچه ارومیه به نظر می‌رسد که نواحی شرقی دریاچه، در دورانی پس از عصر آهن 2 به صورت گسترده از متالوژی آهن استفاده کرده‌اند. این پژوهش از این منظر می‌تواند مورد اهمیت باشد که تاریخ‌گذاری مطلق گورستان عصر آهن مسجد کبود تبریز به‌عنوان یک محوطه شاخصِ عصر آهن در شرق دریاچه ارومیه، کمک شایانی در تاریخ‌گذاری سایر محوطه های هم دوره در شمال غرب ایران و مخصوصاً حوضه دریاچه ارومیه خواهد کرد. 

correlation of absolute dating (14c ams) and relative chronology of iron age cemetery of masjed-e kaboud in tabriz

the iron age cemetery of masjed-e kaboud in tabriz is one of the most sites associated with the iron age period in the eastern part of the urmia lake basin and so far 5 seasons of archeological excavation have been conducted in site a preliminary date with the end of the late early iron age and the middle iron age (1200-800 b.c) based on the pottery assemblage has been proposed for the cemetery by the excavator. in this paper, by using of the accelerator mass spectrometer (ams) method, the samples taken from the human remains were subjected to absolute dating and the results were measured and compared with the result of relative chronology. in order to carry out this analysis, 4 pieces of bones and a single tooth were taken from the available human remains and all 5 samples were analyzed in the radiocarbon laboratory of poznan, poland. confirming the proposed relative dating, the results of this research indicate that the site date backs to the iron age i and ii. this research can be important from the point of view that the absolute dating of the masjed-e kaboud cemetery in tabriz as a predominant site of the iron age in the east side of urmia lake will act as chronological references of other sites of the contemporary period in the urmia lake basin.