کاربرد زئولیت در کاهش فرسایش خشتِ محوطه تاریخی بلقیس

محوطۀ تاریخی بلقیس، شامل ساختارهای خشتی و گلی به‌وسعت 180 هکتار در‌ سه‌کیلومتری جنوب شهر کنونی اِسفراین در خراسان شمالی ایران واقع گردیده است. فرسایش‌پذیری خشت‌های استفاده‌شده در مداخلات عملی مرمت در برابر رطوبت نزولی این محوطه مسئله‌ای است که این تحقیق بدان پرداخته است. این تحقیق با کاربرد مادۀ معدنی زئولیت کلینوپتیلولیت به‌عنوان مادۀ افزودنی به خاک برای بهبود کیفیت خشت با هدف کاهش روند فرسایش در برابر رطوبت از طریق بررسی خاک به کمک مطالعات فیزیکی، شیمایی و مینرالوژیک انجام یافته است و با تحلیل نتایج آزمون‌های بافت خاک، آبشویی، xrd، xrf، و بهره‌گیری از جداول طرح طبقه‌بندی خاک (uscs) (یونیفاید) فازهای مخرب کلسیت، مسکویت و دیکیت به‌عنوان پارامترهای شیمیایی موثر خاک در فرسایش خشت شناسایی شدند. زئولیت با ساختار کریستالی سه‌بُعدی و آزادسازی آهستۀ رطوبت سبب کنترل در رفتارهای فازهای مخرب عنوان‌شده گردید و نمونه حاوی شش‌درصد مادۀ افزودنی تحت آزمون آبشویی، با فرسایش کمتری مواجه شد و پس از گذشت پانزده دقیقه همچنان با حداقل فرسایش مواجه گردید که در مقایسه با سایر نمونه‌ها پایداری قابل توجهی از خود نشان داد.

use of zeolite in reducing clay erosion of historical area of balqis against descending moisture

the historical site of belqis, consisting of clay and mud structures with an area of 180 hectares, is located 3 km south of the current city of esfarayen in north khorasan, iran. erodibility of adobe used in practical interventions of restoration against descending moisture in this area is an issue of this research. ­­­ this study was conducted by using the mineral zeolite clinoptilolite as an additive to adobe to improve soil quality with the aim of reducing erosion through soil investigation using physical, chemical and mineral studies. destructive phases of calcite, muscovite and dickite were identified as effective chemical parameters of soil in clay erosion. zeolite by controlling the behavior of destructive phases caused the samples under test to have less erosion and show more stability for a longer period of time. the sample containing 6% additive under washing test was less eroded. after 15 minutes, minimal erosion was encountered, which showed significant stability compared to other samples.