بررسی نقش مخرب گلسنگ درون سنگی (verrucaria buschirensis s.lat) از خانواده verrucariaceae در میراث جهانی تخت جمشید

گلسنگ ها با استقرار خود در سطوح سنگی باعث ایجاد آسیب های جدی در سطح سنگ می شوند. استقرار برون سنگی باعث ایجاد آسیب های بصری شده ولی استقرار درون سنگی علاوه بر آسیب های بصری باعث ایجاد آسیب های جدی در اعماق سنگ و ایجاد حفرات و شکستگی های جزئی در سنگ می شود که زمینه را برای نفود سایر ارگانیسم ها، آسیب های عمیق فراهم می نماید. با توجه به اهمیت تاریخی سطوح سنگ های نقش دار در میراث جهانی تخت جمشید و آسیب های ناشی از گلسنگ های درون سنگی به این آثار ارزشمند، هدف این پژوهش، بررسی نقش مخرب گلسنگ های درون سنگی خانواده verrucariaceae در این سایت میراث جهانی می باشد. در این مطالعه، جهت تشخیص جنس و بافت سنگ از لحاظ پتروگرافی، مقاطع نازکی تهیه گردید. برای تشخیص مواد آلی موجود در سطح سنگ و تغییر رنگ بین آن ها از مطالعات پتروگرافی و ftir استفاده شد. همچنین با استفاده از میکروسکوپ الکترونی و استریومیکروسکوپ نوری آسیب های ناشی از بایوپیت های ناشی از تال گلسنگ درون سنگی بررسی شد. با مطالعات پتروگرافی، جنس و منشا پیدایش سنگ ها و میزان آسیب پذیری آن ها تعیین گردید، یافته های ftir علت تغییر رنگ سنگ ها از خاکستری به سفید را افزایش رسوب اگزالات کلسیم، نشان داد. نتایج حاصل از تصویر برداری با میکروسکوپ الکترونی نشان می دهد که استقرار گلسنگ درون سنگی (verrucaria buschirensis s.lat.) خانواده ی verrucariaceae و نفود هیف ها به داخل سنگ آسیب جدی به سطوح سنگ های میراث جهانی تخت جمشید وارد می کند و هر گونه غفلت در این زمینه آسیب های جبران ناپذیر بیشتری بر نقوش ظریف میراث جهانی تخت جمشید وارد خواهد کرد.

a study of the destructive roles of endolithic lichen verrucaria buschirensis s. lat., family verrucariaceae on the world heritage site of persepolis

the establishment of lichens on stone surfaces can cause serious damages to the surface. while the harms by the epilithic settlement is restricted to visual damages, the endolithic settlement will also bring about serious damage to the depths of the rock and will form small holes and fractures within the rock, which in turn will allow other organisms to penetrate and prompt further impairments. considering the historical importance of the surfaces of carved stones at the world heritage site of persepolis and the damages induced by lichens in these valuable works, the purpose of this study was to investigate the destructive role of lichens of the verrucariaceae family at this legendary site. in this study, thin sections were prepared to identify the type and texture of the rock in terms of petrography. in order to detect organic substances on the rock surface as well as their color difference, pyrographic and ftir studies were conducted. additionally, using an electron microscope and an optical stereomicroscope, the damages caused by biopits resulting from lichen thallus in the stone were examined. in conjunction with petrographic studies, the type and origin of the stones as well as their vulnerability were identified. based on the ftir analysis, it was determined that the stone’s color changed from gray to white due to calcium oxalate precipitation. the results of electron microscope imaging showed that the establishment of lichen (verrucaria buschirensis s.lat) of the verrucariaceae family and the penetration of hyphae into the stone severely damaged the surface of the stones at persepolis, and any neglect will result in further irreparable damages.